"Chúa lấy sự công minh mà xét xử người nghèo khó."
Trích sách tiên tri Isaia
1 Từ gốc tổ Gie-sê, sẽ đâm ra một nhánh nhỏ,
từ cội rễ ấy, sẽ mọc lên một mầm non.
2 Thần khí ĐỨC CHÚA sẽ ngự trên vị này:
thần khí khôn ngoan và minh mẫn,
thần khí mưu lược và dũng mãnh,
thần khí hiểu biết và kính sợ ĐỨC CHÚA.
3 Lòng kính sợ ĐỨC CHÚA làm cho Người hứng thú,
Người sẽ không xét xử theo dáng vẻ bên ngoài,
cũng không phán quyết theo lời kẻ khác nói,
4 nhưng xét xử công minh cho người thấp cổ bé miệng,
và phán quyết vô tư bênh kẻ nghèo trong xứ sở.
Lời Người nói là cây roi đánh vào xứ sở,
hơi miệng thở ra giết chết kẻ gian tà.
5 Đai thắt ngang lưng là đức công chính,
giải buộc bên sườn là đức tín thành.
6 Bấy giờ sói sẽ ở với chiên con, beo nằm bên dê nhỏ.
Bò tơ và sư tử non được nuôi chung với nhau,
một cậu bé sẽ chăn dắt chúng.
7 Bò cái kết thân cùng gấu cái,
con của chúng nằm chung một chỗ,
sư tử cũng ăn rơm như bò.
8 Bé thơ còn đang bú giỡn chơi bên hang rắn lục,
trẻ thơ vừa cai sữa thọc tay vào ổ rắn hổ mang.
9 Sẽ không còn ai tác hại và tàn phá
trên khắp núi thánh của Ta,
vì sự hiểu biết ĐỨC CHÚA sẽ tràn ngập đất này,
cũng như nước lấp đầy lòng biển.
10 Đến ngày đó, cội rễ Gie-sê sẽ đứng lên làm cờ hiệu cho các dân.
Các dân tộc sẽ tìm kiếm Người,
và nơi Người ngự sẽ rực rỡ vinh quang.
Các bạn hẳn đã để ý, ngôn sứ I-sa-i-a dùng hai lần một thành ngữ gần như giống nhau: « Từ gốc tổ Gie-sê, sẽ đâm ra một nhánh nhỏ; Đến ngày đó, cội rễ Gie-sê sẽ đứng lên làm cờ hiệu cho các dân », và hai câu này đóng khung bài đọc hôm nay, một câu ở đầu một câu ở cuối bài. Đây là một cấu trúc bài văn có thể gọi là thể « kẹp », chúng ta thường gặp và cũng là chìa khóa mở ra cho chúng ta hiểu.
Vì thế, phải bắt đầu hỏi I-sa-i-a muốn nói gì khi ngài nói đến cội rễ Gie-sê. Không ai biết gì nhiều về Gie-sê: chỉ biết ông sống khoảng năm 1000 trước CN và cư ngụ tại Bê-lem, một làng nhỏ không có gì quan trọng thời ấy. Đấy là tất cả những gì được biết về nhân vật này: Gie-sê, người quê quán tại Bê-lem. (Có một chỗ khác trong Thánh kinh nói Gie-sê là cháu nội của một người phụ nữ nước ngoài tên là Rút.)
Một điều khác được biết nữa là Gie-se có tám người con trai. Trong tám người con ấy, Chúa gởi ngôn sứ Sa-mu-en đến chọn một người để làm vua. Hẳn các bạn biết câu truyện. Thật lạ lùng, theo lệnh Thiên Chúa Sa-mu-en không chọn đứa già dặn nhất, đứa to lớn nhất hay khoẻ mạnh nhất… nhưng lại là đứa trẻ nhất, đang chăn súc vật ngoài đồng. Thế mà Đa-vít sẽ là một vị vua vĩ đại nhất It-ra-en. Và vì lẽ đó Gie-sê được nổi danh: ông là cha vua Đa-vít, tổ tiên một giòng họ đông đúc. Giòng họ này thường được biểu trưng bằng một cây cổ thụ: cây hứa hẹn một tương lai huy hoàng, theo lời vị tiên tri. Sa-mu-en còn hứa với Đa-vít, nói Chúa hứa với ngài rằng hậu duệ của ngài sẽ trị vị mãi mãi và thần dân ngài một ngày kia sẽ thống nhất và hoà bình hoàn toàn.
Thật ra, hoa trái của cây ấy thật đáng thất vọng: không có một vua nào từ triều đại Đa-vít có thể thực hiện toàn vẹn những lời hứa ấy, nhưng mọi người vẫn tiếp tục cậy trông, và càng ngày càng tha thiết hơn. Điều mà mọi người gọi là chờ đợi một vị Vua - Mê-si-a, hay là chờ Đấng Mê-sia trở thành một mối thất vọng, dẫn đến vỡ mộng. Thế nhưng Thiên Chúa đã hứa, thì không chóng thì chày thế nào cũng sẽ được thực hiện.
Tôi dùng cụm chữ Vua - Mê-si-a: gần như hai chữ đồng nghĩa. Lúc đầu hai chữ đồng nghĩa thật vì theo tiếng Do Thái mê-si-a có nghĩa là xức dầu, ngụ ý nói xức dầu phong vương, ngày vua lên ngôi.
Bây giờ chúng ta xem lại câu đầu bài của tiên tri I-sa-i-a này: « 1 Từ gốc tổ Gie-sê, sẽ đâm ra một nhánh nhỏ, từ cội rễ ấy, sẽ mọc lên một mầm non ». Câu này ngôn sứ muốn nói cho người đương thời rằng: bây giờ các bạn có cảm tưởng các lời hứa kia đã phất phơ bay bổng, cây phả hệ Đa-vít không đem lại gì tốt cả! Nhưng dù một cây đã héo, các bạn cũng biết, từ gốc rễ cũng có thể đâm ra một chồi non bất ngờ. Hãy vững tin, không sớm thì muộn Đấng Mê-si-a sẽ đến.
Chúng ta đã quen với các ngôn sứ: lời các ngài càng có tính cách khích lệ thì bối cảnh lúc ấy càng khó khăn. Thật vậy, bài này I-sa-i-a viết vào cuối thế kỷ thứ VIII trước CN, có lẽ khoảng năm 720-710, trong một thời cực kỳ rối loạn, lúc ấy vương quốc Do Thái nhỏ bé đang bị đe dọa tứ phía, sống trong lo âu, bất an.
Tôi xin trở lại toàn bài đọc: hai câu đóng khung, ở giữa là cây phả hệ Gie-sê, gồm hai phần. Phần đầu nói về Vua-Mê-si-a được Thần Khí Thiên Chúa ngự trị, và các bạn cũng chú ý, có 7 ân sủng của Chúa, theo Thánh Kinh đó là con số trọn vẹn. Các bạn cũng để ý đến chữ kính sợ Thiên Chúa. Đó là mối quan hệ cha-con phát xuất từ tin tưởng và tôn kính. Chính Thần Khí Thiên Chúa linh hứng cho đấng Mê-si-a sự « kính sợ » này: « 2 Thần khí ĐỨC CHÚA sẽ ngự trên vị này: thần khí khôn ngoan và minh mẫn, thần khí mưu lược và dũng mãnh, thần khí hiểu biết và kính sợ ĐỨC CHÚA ». Sau này Thánh Phao-lô củng nói tương tự như thế: « Thần Khí làm cho anh em nên nghĩa tử, nhờ đó chúng ta được kêu lên: "Áp-ba! Cha ơi! » ( Rm 8, 15).
Tác động của Đấng Mê-si-a sẽ hoàn toàn được hướng dẫn theo công lý « 5 Đai thắt ngang lưng là đức công chính, giải buộc bên sườn là đức tín thành… không xét xử theo dáng vẻ bên ngoài, cũng không phán quyết theo lời kẻ khác nói, 4 nhưng xét xử công minh cho người thấp cổ bé miệng ». Và I-sa-i-a tiếp tục bằng một câu làm cho chúng ta khá ngạc nhiên: « Lời Người nói là cây roi đánh vào xứ sở, hơi miệng thở ra giết chết kẻ gian tà ». Trong cách nói ngày nay của chúng ta, chữ kẻ gian tà có vẻ chỉ những người gian tà, nhưng thật ra để hiểu, chỉ cần thay thế « người gian tà » bằng sự gian tà và bất công. Có lúc chúng ta dùng ngạn ngữ « gây chiến với chiến tranh ». Ở đây chúng ta cũng có thể nói Vua-Mê-si-a gây chiến với sự bất công.
Phần thứ hai của bài có thể gọi « huyền thoại các súc vật » , hình ảnh tuyệt vời của sự hài hoà hoàn vũ. Không phải trở lại vườn địa đàng, nhưng ngược lại, là kết quả tối hậu của công trình Thiên Chúa: ngày Thần Khí cuối cùng rồi sẽ đưa chúng ta đến sự thật toàn vẹn, như Chúa Giê-su nói « vì sự hiểu biết ĐỨC CHÚA sẽ tràn ngập đất này, cũng như nước lấp đầy lòng biển. »
Để kết luận I-sa-i-a nhắc lại lần nữa dự án Thiên Chúa gồm tất cả nhân loại « 10 Đến ngày đó, cội rễ Gie-sê sẽ đứng lên làm cờ hiệu cho các dân. Các dân tộc sẽ tìm kiếm Người » Sau này Chúa Giê-su nói: « 32 Phần tôi, một khi được giương cao lên khỏi mặt đất, tôi sẽ kéo mọi người lên với tôi » (Ga 12, 32)
***
Tác giả: bà Marie Noelle Thabut
Nguồn: http://www.eglise.catholique.fr/
Dịch giả: Ernest Marco Huỳnh Lương