CÂU XƯỚNG TRƯỚC PHÚC ÂM: Mt 4,4b
Người ta sống không nguyên bởi bánh, nhưng bởi mọi lời do miệng Thiên Chúa phán ra.
-----------------
"Thánh Thần thúc đẩy Chúa vào hoang địa, và chịu cám dỗ".
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca.
1 Đức Giê-su được đầy Thánh Thần, từ sông Gio-đan trở về.
2 Suốt bốn mươi ngày, Người được Thánh Thần dẫn đi trong hoang địa và chịu quỷ cám dỗ. Trong những ngày ấy, Người không ăn gì cả, và khi hết thời gian đó, thì Người thấy đói.
3 Bấy giờ, quỷ nói với Người: "Nếu ông là Con Thiên Chúa thì truyền cho hòn đá này hoá bánh đi!"
4 Nhưng Đức Giê-su đáp lại: "Đã có lời chép rằng: Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh."
5 Sau đó, quỷ đem Đức Giê-su lên cao, và trong giây lát, chỉ cho Người thấy tất cả các nước thiên hạ.
6 Rồi nó nói với Người: "Tôi sẽ cho ông toàn quyền cai trị cùng với vinh hoa lợi lộc của các nước này, vì quyền hành ấy đã được trao cho tôi, và tôi muốn cho ai tuỳ ý.
7 Vậy nếu ông bái lạy tôi, thì tất cả sẽ thuộc về ông."
8 Đức Giê-su đáp lại: "Đã có lời chép rằng: Ngươi phải bái lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng một mình Người mà thôi"
9 Quỷ lại đem Đức Giê-su đến Giê-ru-sa-lem và đặt Người trên nóc Đền Thờ, rồi nói với Người: "Nếu ông là Con Thiên Chúa, thì đứng đây mà gieo mình xuống đi!
10 Vì đã có lời chép rằng: Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ gìn giữ bạn.
11 Lại còn chép rằng: Thiên sứ sẽ tay đỡ tay nâng, cho bạn khỏi vấp chân vào đá."
12 Bấy giờ Đức Giê-su đáp lại: "Đã có lời rằng: Ngươi chớ thử thách Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi."
13 Sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ đợi thời cơ.
Rất thú vị, khi chúng ta nhìn ra sự tương đồng giữa bài Phúc Âm và bài Thánh Vịnh trong phụng vụ Chúa nhật hôm nay: «1 Hỡi ai nương tựa Đấng Tối Cao và núp bóng Đấng quyền năng tuyệt đối, 2 hãy thưa với CHÚA rằng: Lạy Thiên Chúa, Ngài là nơi con náu ẩn, là đồn luỹ chở che, con tin tưởng vào Ngài». Đấy chính là thái độ của Chúa Giê-su trước thềm cuộc đời công khai rao giảng: Ngài chỉ nương náu dưới bóng Đấng Tối Cao.
Cơn cám dỗ muốn Ngài từ bỏ nơi ẩn náu đó đi, hoặc nghi ngờ không an toàn, hoặc tìm nơi nào an toàn khác. Đó cũng là ba cám dỗ cho dân It-ra-en suốt lịch sử Thánh Kinh. Khi Kẻ Cám Dỗ (tên thật của hắn là «Kẻ Chia Cách») khi nói với Chúa Giê-su, hắn dựa vào những lĩnh vực ấy. Đến ba lần, hắn tìm cách rò rỉ liều thuốc độc của hắn vào: «Nếu ông là Con Thiên Chúa, ông muốn gì mà chẳng được… ông là đấng vĩ đại, ông có thể tự tìm lấy cho mình hạnh phúc; ông hãy ra lệnh cho hòn đá này hoá ra bánh để ăn cho khỏi đói…(cám dỗ lần thứ nhất). Hay ông nên thờ phượng đi, để có thể thực hiện công trình của ông…(cám dỗ lần thứ hai). Ông cứ nhảy xuống vực đi, Chúa bắt buộc phải cứu ông... (cám dỗ lần thứ ba). Nhưng Chúa Giê-su biết rằng, chỉ có Thiên Chúa mới làm vơi mọi cơn đói của con người, và Ngài chọn trung thành cho đến cùng «nương tựa Đấng Tối Cao và núp bóng Đấng quyền năng tuyệt đối» như trong bài Thánh Vịnh.
Từ khi Chúa mặc khải Ngài là Con Thiên Chúa trong ngày nhận phép Rửa trên sông Gio-đan, cho đến chỗ hẹn của Quỷ - theo nghĩa câu 13: «13 Sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ đợi thời cơ» - Chúa Giê-su luôn luôn núp dưới bóng Đấng Tối Cao. Hẳn thánh Lu-ca đề nghị chúng ta, đây là giải pháp duy nhất chúng ta nên theo.
Dựa vào đâu Chúa Giê-su múc lấy nghị lực chống lại kẻ muốn Ngài xa lìa Chúa Cha? Trong Lời Chúa: Sức mạnh của bài này nằm trong cấu trúc thật đáng ngạc nhiên. Quỷ nói ba lần với Chúa Giê-su, nhưng không lần nào Ngài đi vào đối thoại với nó. Ba câu trả lời của Ngài, chỉ trích từ Sách Thánh. Điều này chứng tỏ Ngài là Người thừa tự của dân Chúa chọn: Thánh Phao-lô lập lại sách Đệ Nhị Luật để nói về Chúa Giê-su trong thư gửi tín hữu Rô-ma (xem Bài Đọc 2): «14 Thật vậy, lời đó ở rất gần anh (em), ngay trong miệng, trong lòng anh (em), để anh (em) đem ra thực hành». (Đnl 30, 14) Tất cả ba câu trả lời đều nằm trong sách Đệ Nhị Luật, chính quyển Sách này viết ra để con cái It-ra-en đừng bao giờ quên Thiên Chúa là Cha của họ. Đó là một cách chính Chúa Giê-su sống lại trải nghiệm của Dân Ngài trong sa mạc.
Bây giờ chúng ta xem lại mỗi cơn cám dỗ và cách trả lời của Chúa.
Cơn cám dỗ thứ nhất. Khi Chúa Giê-su cảm thấy đói, quỷ nói với Ngài: «Nếu ông là Con Thiên Chúa thì truyền cho hòn đá này hoá bánh đi! 4 Nhưng Đức Giê-su đáp lại: "Đã có lời chép rằng: Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh». Câu này tất cả dân It-ra-en thuộc lòng vì nằm trong chương 8 sách Đệ Nhị Luật. Tôi xin nhắc lại ngữ cảnh: đó là một lời nguyện gẫm về trải nghiệm dân It-ra-en trong thời Xuất Hành dưới sự lãnh đạo của Mô-sê «2 Anh (em) phải nhớ lại tất cả con đường mà ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), đã dẫn anh (em) đi suốt bốn mươi năm nay trong sa mạc, để bắt anh (em) phải cùng cực; như vậy Người thử thách anh (em) cho biết lòng dạ anh (em), xem anh (em) có giữ các mệnh lệnh của Người hay không. 3 Người đã bắt anh (em) phải cùng cực, phải đói, rồi đã cho anh (em) ăn man-na là của ăn anh (em) chưa từng biết và cha ông anh (em) cũng chưa từng biết, ngõ hầu làm cho anh (em) nhận biết rằng người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn sống nhờ mọi lời miệng ĐỨC CHÚA phán ra» (Đnl 8, 2-3) Kể từ nay, dân chúng ý thức được trải nghiệm về mối phúc của nghèo khó. «Phúc thay những kẻ đói khát vì họ chỉ trông chờ nơi Chúa để thoả lòng».
Và sách Đệ Nhị Luật tiếp (c5): «5 Suy nghĩ lại, anh (em) phải nhận biết rằng ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), giáo dục anh (em), như một người giáo dục con mình». Con Thiên Chúa ngự xuống, dẫn đầu dân Thiên Chúa và chính Mình sống trọn vẹn trải nghiệm dân It-ra-en trong sa mạc. Nói cách khác, khi Sa-tan gợi hỏi Chúa Giê-su: «Nếu ông là Con Thiên Chúa thì, hãy chứng minh đi!», Chúa chỉ trả lời, như Ngài nói với các Tông Đồ trong Tin Mừng theo thánh Gio-an trong đoạn về người phụ nữ Sa-ma-ri (Ga 4, 32…34): «Thầy phải dùng một thứ lương thực mà anh em không biết."…«Lương thực của Thầy là thi hành ý muốn của Đấng đã sai Thầy, và hoàn tất công trình của Người.»
Cơn cám dỗ thứ hai. Câu trả lời thứ hai của Chúa Giê-su: Quỷ hứa cho Chúa làm bá chủ mọi vương quốc trên trần gian và Đức Giê-su trả lời: «Đã có lời chép rằng: Ngươi phải bái lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng một mình Người mà thôi». Tới đây Ngài trích một bài được mọi người đều biết trong Cựu Ước, đó là bài «Sê-ma It-ra-en» tuyên xưng đức tin It-Ra-en, một loại Kinh Tin Kính dân tộc Do Thái. Chúng ta lưu ý điều trái ngược trong viễn ảnh: những đòi hỏi của quỷ và ơn nhưng không của Thiên Chúa. Quỷ nói phải bắt đầu bái lạy ta, rồi ta sẽ ban cho (xin lưu ý, nó hứa cho những điều không thuộc về nó). Trong lúc đó Chúa bắt đầu ban cho, và chỉ sau đó Ngài nói, «đừng quên những gì ta cho, và về sau hãy trông cậy nơi Ta». Đây là đoạn ấy trong sách Đệ Nhị Luật: «10 Khi ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), đưa anh (em) vào đất Người đã thề với cha ông anh (em), …,12thì phải ý tứ đừng quên ĐỨC CHÚA, Đấng đã đưa anh (em) ra khỏi đất Ai-cập, khỏi cảnh nô lệ.13 Chính ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), là Đấng anh (em) phải kính sợ; chính Người là Đấng anh (em) phải phụng thờ; anh (em) sẽ nhân danh Người mà thề» (Đnl 6, 10.12-13)
Cơn cám dỗ thứ ba. Chúng ta không ngạc nhiên lần này xảy ra tại Giê-ru-sa-lem, trong Tin Mừng theo thánh Lu-ca, Giê-ru-sa-lem luôn có một chỗ đứng đặc biệt: «9 Quỷ lại đem Đức Giê-su đến Giê-ru-sa-lem và đặt Người trên nóc Đền Thờ, rồi nói với Người: Nếu ông là Con Thiên Chúa, thì đứng đây mà gieo mình xuống đi…Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ gìn giữ bạn». Và Chúa trả lời: «Đã có lời rằng: Ngươi chớ thử thách Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi». Có nghĩa là, ngươi chớ đòi hỏi Thiên Chúa phải chứng mình Ngài hiện hữu và gìn giữ Con Ngài. Người Con luôn biết, bất cứ trong trường hợp nào Ngài cũng trong vòng tay che chở của Đấng Tối Cao.
Cả ba cách trả lời của Chúa Giê-su, đều vang lên một cách lạ lùng trước những đòi hỏi của quỷ: «Nếu ông là con Thiên Chúa». Rõ ràng Quỷ và Chúa Giê-su không cùng một khái niệm về Con Thiên Chúa! Hình như quỷ muốn nói: «Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy chứng minh đi», và Chúa Giê-su chứng minh thật, bằng cách trung thành với Cha Ngài.
***
Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: Sách L’ intelligence des Ecritures Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân
Hiệu đính: Phê-rô Nguyễn Thế Hoằng.