Rất nhiều người mắc bệnh này, theo Hiệp hội Nội Thần kinh Pháp, 20% trong dân chúng mắc bệnh này, đa số là phụ nữ, cứ 3 người nữ có 1 người nam. Thông thường trong gia đình, trong sở làm không mấy ai quan tâm, nhưng những lúc cùng có hoạch định gì chung thì bỗng nhiên người mẹ, người vợ, nhân viên thoái thác, nhiều lần như thế gây ra hiểu lầm. Bệnh tuy nhẹ nhưng có trường hợp gây ảnh hưởng đáng tiếc trong gia đình. Viết bài này, BS De Colores không có tham vọng khai triển tất cả bệnh có chứng đau đầu, nhưng chú trọng trả lời hai câu hỏi sau đây:
- Tại sao tôi nhức đầu hoài, đi khám bao nhiêu bác sĩ mà không khỏi?
- HỘI CHỨNG ĐAU NỬA ĐẦU là gì? Tôi có thể tự chữa trị không? Cách nào? Lúc nào phải gặp BS?
I. Tại sao tôi nhức đầu hoài, thường kéo dài hàng giờ đến vài ngày, trở đi trở lại, đi khám với bao nhiêu bác sĩ vẫn không khỏi?
Để trả lời câu hỏi này, trong giới hạn của bài viết, tác giả chỉ lưu ý loại nào có thể tự chữa hữu hiệu, thường thì bác sĩ khám nhanh không nhận ra. Trong câu hỏi có cụm từ quan trọng là « trở đi trở lại ». Cụm từ này giúp phân biệt với chứng đau đầu cần đi gặp bác sĩ ngay, hoặc phải đến khoa cấp cứu ở bệnh viện. Chúng ta chú ý, bệnh đau đầu có lúc hết hẳn, có ngày không đau gì cả, cuộc sống trở lại bình thường. Hai yếu tố này, cho dù chứng đau đầu làm khó chịu nhiều, có khi ảnh hưởng đến cuộc sống gia đình, việc làm… nhưng thường là bệnh được khoa học đặt tên là Hội Chứng Đau Nửa Đầu (HCĐNĐ). Tên này thường làm hiểu lầm, dịch từ tiếng Pháp là Migraine (« Mi » là phân nửa), nhưng bệnh không nhất thiết là chỉ đau phân nửa đầu.
Nếu có các triệu chứng dưới đây (khác với HCĐNĐ), cần nhận ra để sớm đi gặp bác sĩ, hoặc khoa cấp cứu bệnh viện:
- Đau liên tục, bất thường, không có lúc nào, ngày nào ngơi.
- Có sốt hơn 380C mà không có triệu chứng cảm cúm như sổ mũi, đau cổ, ho, tiểu tiện đau rát v v…
- Không thể huýt sáo bằng miệng được; khó nói chuyện, hoặc một trong tứ chi khó cử động.
II. Hội chứng đau nửa đầu là gì? tại sao?
Trước hết, De Colores không dám đưa ra nguyên do HCĐNĐ. Theo chỗ mình biết, trên thế giới có hơn 50 nhà bác học nghiên cứu, chưa vị nào khẳng định nguyên do HCĐNĐ. Tuy nhiên có vài hiện tượng làm cho nghiêng về nguyên do thay đổi nội tiết tố Œstrogène.
- Trên thế giới có 15% người mắc bệnh HCĐNĐ, trong đó cứ 3 phụ nữ thì có 1 nam giới.
- Nhiều phụ nữ khi mang thai thì hết đau đầu; hoặc có người bệnh khi mãn kinh hoặc hết bệnh hoặc bắt đầu bệnh, có cảm tưởng HCĐNĐ liên quan trực tiếp với nội tiết v.v…
Điều chính yếu là không nên mạo muội quả quyết một lý do nào, nhưng cần nhận diện bệnh và tìm cách chữa trị.
III. Chẩn đúng bệnh, cho nó cái tên chính xác Hội Chứng Đau Nửa Đầu.
Đau nửa đầu (migraine) là một cơn đau đầu vừa hoặc nặng. Người bệnh thường cảm thấy đau đầu kèm với các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh. Các cơn đau nửa đầu thường kéo dài hàng giờ đến vài ngày và đôi khi nghiêm trọng đến mức cản trở các hoạt động thường ngày của bạn.
Đau đầu trở đi trở lại, có ngày không đau, có thể đau 2 đến 3 lần mỗi tuần, có thể hằng tháng mới đau trở lại. Giữa khoảng cách này, bệnh nhân không đau, sống bình thường. Nếu đúng như trường hợp này, bạn nên gọi bệnh đau đầu này với tên khoa học là « Hội Chứng Đau Nửa Đầu ». Đa số bệnh nhân và bác sĩ không nêu đích danh nên không tìm ra cách chữa trị hữu hiệu, đi tìm nguyên do này, nguyên do nọ mà các nhà nghiên cứu khoa học cũng chưa tìm ra!
IV. Có cần làm CT hay MRI hay không?
Thưa không! Vừa vô ích vừa phí tiền. Vì sao thế ? Người không rõ bệnh này, hay có khi BS khám vội, thường nghi ngờ bị khối u trong não! Chúng ta thử nghĩ xem, khi khối u lớn dần tăng áp suất trong sọ cứng với khối lượng cố định, não bị ép gây nhức đầu. Dĩ nhiên loại nhức đầu này không có lúc nào ngơi. Theo định nghĩa trên nếu có ngày không đau, đời sống bình thường, bạn cứ yên chí đó là dấu hiệu đặc trưng bệnh HCĐNĐ, đừng phí tiền làm CT hay MRI. Thử tự chữa trị đi.
V. Cách chữa trị:
Hiện nay, thực tế mua thuốc chưa bắt buộc có toa BS, đa số người bệnh có thể mua thuốc để tự chữa được. Hội chứng này về mặt chữa trị nên chia làm hai loại: nặng và nhẹ.
A. HCĐNĐ nhẹ: các cơn đau không quá thường xuyên, mỗi tuần tối đa chỉ 1 lần, hoặc lâu lâu mới lên cơn nhức đầu. Các thuốc chữa loại nhẹ này gọi là thuốc cắt cơn nhức đầu, khác với thuốc dành cho bệnh nặng, mỗi tuần đau từ 2 lần trở lên. Loại thuốc thứ hai này dành cho bệnh nặng, đau mỗi tuần một hoặc nhiều lần, cần hỏi BS vì có những phản ứng phụ cần biết và phải dùng thường xuyên, ngay những ngày không đau. Loại thuốc này có mục đích làm dứt hẳn các cơn đau đầu, hoặc làm thưa dần, bệnh nhân trở về hạng nhẹ. Trong trường hợp thuốc hiệu quả chỉ thỉnh thoảng phải cắt cơn đau bằng thuốc dành cho loại bệnh nhẹ.
Thuốc cắt cơn nhức đầu chia làm hai loại: loại rẻ tiền, dễ mua và loại đắt tiền (nếu cần, khi thuốc rẻ tiền vô hiệu).
IBUPROFEN 200mg (thuộc nhóm giảm viêm AINS) + Panadol đỏ (Panadol đỏ gồm hai chất thuốc trộn chung, Paracetamol và Cafein) Hữu hiệu hơn Panadol trắng chỉ có Paracetamol. Có người không chịu được chất Cafein, có thể làm tim đập nhanh, chóng mặt… Trong trường hợp này dùng Panadol trắng hay Paracetamol chính hiệu. Hai thứ thuốc Ibuprofen và Panadol rất dễ mua. (Ở Mỹ có Tatanol Extra gồm Tatanol và Ibuprofen trong 1 viên)
Xin chú ý, chìa khóa thành công là uống mỗi thứ 1 viên ngay khi cảm thấy cơn đau sắp đến. Thường người bệnh gặp các dấu hiệu « cảnh báo » cơn đau đầu sắp xảy ra, ví dụ ngay khi ngủ dậy được cảnh báo theo thói quen; chẳng hạn như nhìn thấy những tia sáng loé lên. Nếu uống trễ sẽ vô hiệu.
Trong trường hợp dùng quá trễ khi cơn đau lên đỉnh cao, hoặc đã thử sớm dùng thuốc nhẹ vẫn không công hiệu phải nhờ đến các thứ thuốc đặc trị, đắt tiền hơn. Sau đây là vài hiệu:
Các loại thuốc Triptans phổ biến bao gồm:
- Almotriptan (Axert*)
- Eletriptan (Relpax*)
- Frovatriptan (Frova*)
- Naratriptan (Amerge*)
- Zolmitriptan (Zomig*)
- Naratriptan (Naramig*)
- Rizatriptan (Maxalt*, Maxalt-MLT*)
- Sumatriptan và naproxen (Treimumet*)
Ở nước ngoài có loại xịt vào mũi, hay dán vào da, có ích khi buồn nôn.
Các phương pháp tự nhiên cũng rất hữu dụng như « bắt gió (đánh gió) » với dầu thoa, diện chẩn, châm cứu v.v…
B. HCĐNĐ nặng, mỗi tuần từ một lần đến nhiều lần, lên cơn đau đầu.
Thuốc có mục đích chữa để không còn lên cơn đau, hay khoảng cách các cơn xa nhau hơn, nhằm trở về trường hợp HCĐNĐ nhẹ. Trong lúc đang dùng thuốc thường xuyên khi lên cơn, dùng thuốc cắt cơn đau như trên.
Các thứ thuốc loại này cần gặp BS để tránh những trường hợp chống chỉ định.
Công hiệu nhất là vài loại nhóm ức chế Bêta còn gọi Chèn Bêta. Đứng đầu là Propanolol (Avlocardyl*) 40mg, ngày 2 hoặc 3 lần, mỗi lần từ ½ viên đến 1 viên. Nhóm thuốc này có chống chỉ định tuyệt đối với những ai có tiền sử bệnh hen (suyễn), nhiều khi BS cũng « quên » hỏi! Các tài liệu xưa còn nói đến nhóm Ergotamine, ít hiệu nghiệm hơn. Nhóm này có thể thay thế nhóm Chèn Bêta cho những bệnh nhân có bệnh hen, hoặc người lớn tuổi có vài thứ bệnh tim không dùng nhóm Chèn Bêta được.
Rất mong độc giả phổ biến đến nhiều người quen biết. Mặc dù đây không phải là một bệnh nặng nhưng có thể gây phiền toái cho cuộc sống, đang khi, nhiều người có thể tự chữa được.
BS De Colores