"Lạy Chúa, xin sai Thánh Thần Chúa đến, và xin canh tân bộ mặt trái đất"
Lạy CHÚA là Thiên Chúa con thờ, Chúa muôn trùng cao cả!
Áo Ngài mặc: toàn oai phong lẫm liệt,
24 Công trình Ngài, lạy CHÚA, quả thiên hình vạn trạng!
Chúa hoàn thành tất cả thật khôn ngoan,
những loài Chúa dựng nên lan tràn mặt đất.
29 Chúa ẩn mặt đi, chúng rụng rời kinh hãi;
lấy sinh khí lại, là chúng tắt thở ngay, mà trở về cát bụi.
30 Sinh khí của Ngài, Ngài gửi tới,
là chúng được dựng nên,
và Ngài đổi mới mặt đất này.
31 Vinh hiển CHÚA, nguyện muôn năm tồn tại,
công trình CHÚA làm Chúa được hân hoan.
34 Nguyện tiếng lòng tôi làm cho Người vui thoả,
đối với tôi, niềm vui là chính CHÚA.
Có lẽ chúng ta nên đọc toàn bài thánh vịnh này! 36 câu thuần tuý để ca ngợi, phấn chấn trước kỳ công của Thiên Chúa. Tôi nói 36 câu vì từ ngữ này thường dùng cho các thánh vịnh, nhưng đúng hơn nên nói 36 câu thơ vì thật ra đây là mộ bài thơ tuyệt vời.
Không ngạc nhiên gì bài này được chọn đọc ngày Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống vì thánh Lu-ca kể trong sách Công Vụ Tông Đồ, sáng ngày Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, các Tông Đồ đầy Thần Khí ca ngợi những kỳ công của Thiên Chúa bằng mọi thứ tiếng. Các bạn có thể nghĩ rằng, ca ngợi kỳ công Thiên Chúa đâu cần phải có đức tin! Thật vậy, chắc chắn có những bài thơ tuyệt vời trong mọi nền văn minh ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên. Đặc biệt bên Ai cập, trên mồ Pha-ra-ong được khắc một bài thơ bất hủ mà tác giả chính là Pha-ra-ong A-mê-nô-phít IV, một bài thơ ca ngợi Thần Mặt Trời. A-mê-nô-phít sống khoảng năm 1350 trước CN, lúc ấy dân Do Thái còn bị đày ở Ai-cập, có lẽ họ cũng biết bài thơ ấy.
Giữa bài thơ vua Pha-ra-ong và bài Tv 103 có những điểm giống nhau rõ ràng về thể văn, về ngôn từ, giọng đọc kinh ngạc ngợi khen suốt toàn bài! Nhưng điều thú vị ở những chỗ khác nhau: đây là dấu ấn của sự Mặc khải cho dân của Giao Ước.
Điểm khác nhau thứ nhất - mà cũng là điều cốt yếu cho niềm tin It-ra-en - Chỉ có Chúa là Thiên Chúa, không có Chúa nào khác, và mặt trời không phải là một thần nào cả! Chúng ta đã có dịp xét qua trong tường thuật Tạo Dựng trong sách Sáng Thế: Thánh Kinh đã cẩn thận đặt mặt trời và mặt trăng đúng vào chỗ đứng của chúng, không phải thần thánh gì, chúng chỉ là những ngọn đèn, thế thôi. Chúng cũng chỉ là những tạo vật: một câu nói rõ điều ấy: « 19 Chúa đặt vầng trăng để đo thời tiết, dạy mặt trời biết lặn đúng thời gian ». Tôi xin không triển khai những câu này vì không có trong bài đọc hôm nay, ngày Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, nhưng có nhiều câu giới thiệu Thiên Chúa là đấng duy nhất Tạo Dựng. Thi sĩ dành cho Ngài tất cả danh ngôn vương giả: Thiên Chúa được giới thiệu như một vị vua tuyệt vời, uy nghi và vinh thắng. Ví dụ như chữ « cao cả » được nghe trong câu đầu là một từ được dùng cho vị vua chiến thắng. Đây cũng là cách con người nói lên, Thiên Chúa dĩ nhiên đã chiến thắng mọi hỗn loạn, hoang tàn (St 1, 1) như nói trong sách Sáng Thế.
Điều khác biệt thứ hai trong Thánh Kinh: Sự Tạo Dựng chỉ có thể tốt lành. Chúng ta nghe như tiếng vang trong bài tường thuật bất hủ trong Sáng Thế, lặp đi lặp lại như một điệp khúc: « Thiên Chúa thấy thế là tốt đẹp! » Hơn nữa, không phải ngẫu nhiên mà thánh vịnh 103 này được đặt cùng một cấu trúc của bài Sáng Thế: bài thánh vịnh triển khai tuần tự mọi thành phần của sáu ngày tạo dựng, cũng theo một thứ tự và cũng để con người trên đỉnh cao nhất được đầy Sinh Khí Thiên Chúa. Chính nhờ sinh khí ấy của Chúa trong chúng ta, làm cho chúng ta có thể rung động trước sự hiện diện của Ngài, và làm cho chúng ta hoà nhịp cùng cộng hưởng với Ngài. Từ đầu đến cuối bài thánh vịnh này là lời kinh ngạc thán phục: « 33 Suốt cuộc đời, tôi sẽ ca mừng CHÚA, sống ngày nào, xin đàn hát kính Thiên Chúa của tôi. 34 Nguyện tiếng lòng tôi làm cho Người vui thoả, đối với tôi, niềm vui là chính CHÚA. »
Không vì thế mà sự dữ được bỏ quên vì câu chót muốn « tội nhân phải biệt tích cõi đời ». Thế nhưng sự dữ không phải công trình của Chúa. Và chúng ta biết một ngày kia Chúa sẽ làm cho biến khỏi mặt đất: Thiên Chúa các tạo vật sẽ chiến thắng những gì làm ngược lại hạnh phúc con người.
Điều thứ ba của niềm tin It-ra-en: Sự Tạo Dựng không phải thuộc về quá khứ. Tất cả dường như Chúa khởi động trái đất và tung con người vào không gian. Không, đây là mối liên quan liên tục giữa Đấng Tạo Hóa và những tạo vật của Ngài. Khi chúng ta đọc trong Kinh Tin Kính: « Tôi tin kính một Thiên Chúa toàn năng, đấng tạo thành trời đất muôn vật », chúng ta không chỉ tuyên xưng đức tin chúng ta mà thôi, như một hành động ban đầu của Thiên Chúa, nhưng chúng ta xác nhận một quan hệ phụ thuộc vào Ngài. Bài Thánh Vịnh hôm nay nói rõ điều ấy: « 27 Hết mọi loài ngửa trông lên Chúa…30 Sinh khí của Ngài, Ngài gửi tới, là chúng được dựng nên, và Ngài đổi mới mặt đất này ». Hơn nữa tất cả các động từ đều được chia theo thời hiện tại!
Điều đáng ghi nhớ khác của niềm tin It-ra-en: Đỉnh cao các tạo vật là con người. Được tạo dựng để chế ngự muôn loài, được tràn sinh khí của Thiên Chúa. Phải có Chúa mặc khải con người mới cả dám nghĩ như thế! Đó chính là ý nghĩa chúng ta mừng Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống: Thần Khí Thiên Chúa ở trong chúng ta khiến chúng ta được rung động trước sự hiện diện của Ngài: cùng âm hưởng với Chúa. Và vì thế mới có thể nói: « công trình CHÚA làm Chúa được hân hoan. 34 Nguyện tiếng lòng tôi làm cho Người vui thoả, ».
Sau cùng - và điều này rất quan trọng - ở It-ra-en tất cả ý tưởng về Tạo Dựng đều liên quan đến viễn ảnh Giao Ước. It-ra-en trước hết có trải nghiệm về cuộc giải thoát của Thiên Chúa khỏi ách nô lệ, và chỉ sau đó mới suy niệm về Tạo Dựng dưới ánh sáng của trải nghiệm ấy. Trong bài Thánh Vịnh hôm nay chúng ta tìm thấy vài dấu chỉ của điều này.
Trước hết tên Thiên Chúa được viết bằng bốn chữ YHWH, không thể đọc được, đấy là từ Chúa của Giao Ước mặc khải. Sau đó chúng ta vừa nghe câu: « Lạy CHÚA là Thiên Chúa con thờ, Chúa muôn trùng cao cả! » Cụm chữ « Thiên Chúa con thờ », có nghĩa là Thiên Chúa của con thờ, đây là cách nhắc lại Giao ước với câu: « Ngài là ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của chúng con » (Gr 3, 22) chỉ rõ ràng dự án của Thiên Chúa trong Giao Ước. Lời hứa ấy là trong ơn Chúa Thánh Thần cho « hết thảy người phàm » (Ge 2, 28) như tiên tri Giô-en nói, nay được hoàn tất.
***