"Sự sáng của ngươi tỏ rạng như hừng đông"
Trích sách tiên tri I-sa-i-a
7 Chẳng phải là chia cơm cho người đói,
rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ;
thấy ai mình trần thì cho áo che thân,
không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục?
8 Bấy giờ ánh sáng ngươi sẽ bừng lên như rạng đông,
vết thương ngươi sẽ mau lành.
Đức công chính ngươi sẽ mở đường phía trước,
vinh quang ĐỨC CHÚA bao bọc phía sau ngươi.
9 Bấy giờ, ngươi kêu lên, ĐỨC CHÚA sẽ nhận lời,
ngươi cầu cứu, Người liền đáp lại: "Có Ta đây! "
Nếu ngươi loại khỏi nơi ngươi ở
gông cùm, cử chỉ đe doạ và lời nói hại người,
10 nếu ngươi nhường miếng ăn cho kẻ đói,
làm thoả lòng người bị hạ nhục,
thì ánh sáng ngươi sẽ chiếu toả trong bóng tối,
và tối tăm của ngươi chẳng khác nào chính ngọ.
Đọc thoáng qua bài này có vẻ như một bài học luân lý đẹp, nếu chỉ thế cũng là hay rồi! nhưng thật ra còn là một điều khác nữa. Tôi xin nhắc lại bối cảnh. Chúng ta đang ở trong cuối thế kỷ thứ Sáu trước CN; từ Ba-by-lon bị đày đã về, nhưng còn những vết thương chưa lành từ giai đoạn khủng khiếp ấy, vì thế trong vài câu sau, vị ngôn sứ nói đến những « sự tàn phá của quá khứ » và những đống tro tàn phải giải quyết.
Dân chúng Giê-ru-sa-lem bắt đầu sống đạo, mọi người thành tâm tìm mọi cách làm thỏa lòng Thiên Chúa. Nhưng vị ngôn sứ của chúng ta được giao phó trong bài này truyền đạt một sứ điệp khá tế nhị: vâng, anh em muốn làm vừa lòng Thiên Chúa, được rồi, thế nhưng những nghi thức phụng vụ làm vui lòng Thiên Chúa không phải những gì anh em tưởng. Vị tiên tri có những lời khiển trách họ khá nặng nề: anh em muốn cho Thiên Chúa đoái nhìn bằng những cuộc chay tịnh ngoạn mục với ý định sau đó xin ơn, trong lúc anh em đôi co cãi vã, đối xử thô bạo với nhau, tham lam. « các ngươi ăn chay để mà đôi co cãi vã, để nắm tay đánh đấm thật bạo tàn. Chính ngày các ngươi muốn ăn chay để tiếng các ngươi kêu thấu trời cao thẳm, thì các ngươi lại ăn chay không đúng cách. 5 Phải chăng đó là cách ăn chay mà Ta ưa chuộng trong ngày con người phải thực hành khổ chế? Cúi rạp đầu như cây sậy cây lau, nằm trên vải thô và tro bụi, phải chăng như thế mà gọi là ăn chay trong ngày các ngươi muốn đẹp lòng ĐỨC CHÚA? » (Is 58, 4-5)
Trong đoạn này Cựu Ước cho chúng ta một trong những bài đanh thép nhất! Rất đáng tiếc chúng ta không thường đọc, bài này thúc bách lối suy nghĩ của chúng ta về Thiên Chúa và về tôn giáo. Nơi đây chúng ta tìm ra giải đáp câu hỏi: Chúa chờ đợi nơi ta những gì ? Thật sự câu trả lời không thể nào rõ hơn. Tất cả được nêu lên trong vài hàng. Nhưng như thường lệ, khi một đoạn văn rất xúc tích, chúng ta tin chắc rằng bài được chăm sóc rất kỹ lưỡng, thì bài này là như thế.
Thật vậy, vài hàng ngắn gọn này là kết quả của cố gắng trong mọi tác phẩm các ngôn sứ. Từ nhiều thế kỷ ở Ít-ra-en - không phải từ Xuất Hành, mà từ ông Áp-ra-ham, tức là khoảng 1850 năm trước CN - người ta tìm cách nào để làm đẹp lòng Thiên Chúa. Họ đã thử tất cả: trước tiên là tế lễ người, nhưng Chúa cho biết ngay, đối với Ngài là Thiên Chúa của những kẻ sống, điều này không thể nào như thế được. Thế rồi họ tiếp tục dâng lễ toàn thiêu nhưng chỉ với thú vật mà thôi; và kế tiếp, như trong mọi tôn giáo khác có những sự chay tịnh, đủ thứ của lễ, những lời cầu nguyện. Suốt thời gian dài của sự phát triển chậm rãi của đức tin Ít-ra-en, các ngôn sứ kêu gọi dân chúng không nên thỏa mãn với cách phụng tự, nhưng phải sống Giao Ước trong thường nhật. Và đấy là ý nghĩa của đoạn này.
Ngôn sứ bắt đầu nói như sau: « 6 Cách ăn chay mà Ta ưa thích chẳng phải là thế này sao: mở xiềng xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi gông cùm? » (Is 58, 6). Nếu tôi hiểu không lầm, trước mặt Thiên Chúa, mọi cử chỉ nhằm giải thoát anh em chúng ta đáng giá hơn mọi hình thức chay tịnh dù hình thức chay ấy đòi hỏi can đảm bấy nhiêu đi nữa. Kế đến là đoạn chúng ta đọc trên đây, đề nghị những hành động chia sẻ, nuôi người đói ăn, cho người khát uống, tiếp đón những người vô gia cư khổ cùng… tóm lại giúp đỡ đau khổ dưới mọi hình thức, trên đường đời chúng ta. Tôi xin đề nghị ba nhận xét.
* Nhận xét thứ nhất, những hành động giải thoát, những hành động chia sẻ, ngôn sứ khuyên chúng ta vỏn vẹn chỉ bắt chước công trình của chính Thiên Chúa. Dân tộc Ít-ra-en đã từng trải nghiệm hành động cứu độ của Chúa và lòng trắc ẩn của Thiên Chúa giàu lòng thương xót; điều ngài đòi hỏi là đến phiên chúng ta, phải thực hiện những hành động tương tự. Con người được tạo nên để giống hình ảnh Thiên Chúa.
* Điều thứ hai, không lạ gì tiên tri I-sa-i-a có thể hứa: « nếu ngươi nhường miếng ăn cho kẻ đói, làm thoả lòng người bị hạ nhục,… thì vinh quang ĐỨC CHÚA bao bọc phía sau ngươi », vinh quang ở đây là ánh sáng của sự hiện diện Thiên Chúa. Không phải là một phần thưởng! Còn hơn thế nữa: đây là một thực tế… vì thực sự, mỗi lần chúng ta có những hành động giải thoát, an ủi, làm dịu đi những thử thách mọi thứ cho người anh em, khi ấy chúng ta phản chiếu cho họ một ít ánh sáng của Chúa. Và hẳn các bạn chú ý ngôn sứ I-sa-i-a nhấn mạnh đến ánh sáng « 8 Bấy giờ ánh sáng ngươi sẽ bừng lên như rạng đông, … thì ánh sáng ngươi sẽ chiếu toả trong bóng tối, và tối tăm của ngươi chẳng khác nào chính ngọ ». Dĩ nhiên thôi, vì đây chính là ánh sáng Thiên Chúa… Nói cách khác, ngôn sứ I-sa-i-a quả quyết, khi bạn cho đi, bạn phản ánh sự hiện diện của Thiên Chúa. Một lần nữa chúng ta có thể lặp lại một câu tuyệt vời của truyền thống Ki-tô: « Đâu có tình yêu thương, ở đấy có Đức Chúa Trời ».
* Nhận xét thứ ba là mọi hành động cho công lý, giải thoát, chia sẻ, là một bước tiến tới Nước Trời, chính vì Nước Trời được chờ đợi trong Cựu Ước là nơi của công lý và tình yêu. Bài Phúc Âm chúa nhật tuần vừa qua là bài Tám Mối Phúc Thật, nhắc lại cho chúng ta Nước Trời được xây dựng ngày qua ngày do những người hiền lành, những người trong sạch, những người hoà bình, những người khao khát công chính và lòng xót thương.
***
Tác giả: bà Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: http://www.eglise.catholique.fr/
Dịch giả: Ernest Marco Huỳnh Lương