"Lạy Chúa, xin tỏ lòng từ bi Chúa cho chúng con, như chúng con đã trông cậy Chúa."
1 Người công chính, hãy reo hò mừng CHÚA,
kẻ ngay lành, nào cất tiếng ngợi khen.
2 Tạ ơn CHÚA, gieo vạn tiếng đàn cầm,
kính mừng Người, gảy muôn cung đàn sắt.
4 Vì lời CHÚA phán quả là ngay thẳng,
mọi việc Chúa làm đều đáng cậy tin.
5 Chúa yêu thích điều công minh chính trực,
tình thương CHÚA chan hoà mặt đất.
18 CHÚA để mắt trông nom người kính sợ Chúa,
kẻ trông cậy vào lòng Chúa yêu thương,
19 hầu cứu họ khỏi tay thần chết
và nuôi sống trong buổi cơ hàn.
Chúng ta đã gặp bài thánh vịnh này trong Mùa Chay. Lần này trong mùa Phục Sinh phụng vụ chọn những câu ca ngợi, dĩ nhiên rồi. Rất có thể bài được sáng tác hoà với âm điệu đàn thụ cầm (đàn hạc) « gieo vạn tiếng đàn cầm, kính mừng Người, gảy muôn cung đàn sắt ». Cũng như thường khi, chúng ta khá thất vọng vì phụng vụ cắt xén đi, ví dụ như ở đây, chúng ta chỉ được nghe 6 trên 22 câu bài thánh vịnh này. Thật ra có lẽ để mời gọi chú ý hơn về sự phong phú chứa đựng trong 6 câu này. Thật vậy, khi nhìn kỹ, đây là bản tóm tắt đức tin Do Thái. Đọc kỹ từng câu chúng ta nhận ra trải nghiệm Ít-ra-en, Xuất Hành, Giao Ước. Tôi xin đơn giản đọc lại lần lượt từng câu.
« Người công chính, hãy reo hò mừng CHÚA! Kẻ ngay lành, nào cất tiếng ngợi khen! » Ngay câu đầu chúng ta biết ngay đang ở đâu: trong một phụng vụ tạ ơn, giữa những người tiếng Do Thái gọi là « hassidim » - có thể tạm dịch là « người của Giao Ước », hay những « người của kế hoạch yêu thương của Thiên Chúa », có nghĩa là những kẻ được mặc khải lòng từ bi nhân hậu của Thiên Chúa và đã trả lời bằng cách kết Giao Ước. Vì thế xin đừng hiểu với ý đồ người tự cao, kẻ tự cho mình công chính… ngay thẳng; ở đây không phải những đức tính luân lý. Người « hassid » (số nhiều là « hassidim ») là một người như mọi người, tội lỗi như kẻ khác, nhưng sống trong Giao Ước với Thiên Chúa, sống tin tưởng nơi Thiên Chúa tín trung. Người « công chính » trong Thánh Kinh, là người nằm trong kế hoạch Thiên Chúa, người cùng cung điệu với Chúa, trong nghĩa một nhạc cụ được lên giây đúng âm điệu.
« hãy reo hò mừng CHÚA » người « hassid », tôi đã nói là người được mặc khải « Chúa từ bi nhân hậu và trung tín » vì thế người ấy đương nhiên sống hoan hỉ, ngợi khen. Có một người phụ nữ nói với tôi gần đây: « Từ khi tôi khám phá ra kế hoạch yêu thương của Chúa trong Thánh Kinh, tôi tìm thấy trong mọi trang. » Thật dễ hiểu và tự nhiên thôi, và kể từ đó bà sống trong tin tưởng; trong mọi tình huống, ngày vui cũng như ngày buồn phiền, bà không bao giờ mất lòng tin Thiên Chúa là tình yêu.
Bài phụng vụ tạ ơn bắt đầu bằng lời ca giáo đầu là lời mời gọi ngợi khen: « hãy reo hò mừng CHÚA, kẻ ngay lành, nào cất tiếng ngợi khen. Tạ ơn CHÚA, gieo vạn tiếng đàn cầm, kính mừng Người, gảy muôn cung đàn sắt. » (LND: bản tiếng Pháp ghi muôn cung đàn mới). Chữ « mới » trong Thánh kinh không có nghĩa « chưa bao giờ có »; cung đàn « mới » với nghĩa của những lời nói của tình yêu, những từ dù quen thuộc vẫn luôn là mới. Khi những kẻ yêu nhau nói « ta yêu mình », thật ra rất tầm thường … thế nhưng, điều tuyệt diệu là câu ca này luôn là mới. Vậy mà Ít-ra-en trải nghiệm trong mỗi thời đại, điều mới trong sự quan tâm của Thiên Chúa, là cái chữ bất hủ gồm bốn từ IHVH, mà chúng ta đọc là Gia-vê, vì không cách nào hơn, có nghĩa gần như là « bây giờ và trong tương lai ta ở cùng các con, trong mọi lúc suốt lịch sử dân tộc các con »
« Vì lời CHÚA phán quả là ngay thẳng, mọi việc Chúa làm đều đáng cậy tin » (c4). Không như nghĩa mới thoáng đọc qua, câu này gồm hai khẳng định khác nhau, một câu về lời Chúa, một câu về hành động của Ngài: « Thiên Chúa phán… Liền có như vậy. » (St 1, 9), bài tường thuật tạo dựng lặp lại như thế, hay như sách tiên tri I-sa-ia cũng thế: « thì lời Ta cũng vậy, một khi xuất phát từ miệng Ta, sẽ không trở về với Ta nếu chưa đạt kết quả, chưa thực hiện ý muốn của Ta, chưa chu toàn sứ mạng Ta giao phó. » (Is 55, 11). Và không phải ngẫu nhiên bài thánh vịnh này gồm 22 câu (tương ứng với 22 chữ cái Do Thái ngữ): đó là để tôn vinh Lời của Chúa, như để nói, đó là tất cả đời chúng ta, từ A đến Z. Đây không phải một lời ngợi khen, có thể gọi tầm thường: chính là Ít-ra-en nói lên trải nghiệm dân tộc mình. Từ lời nói đầu tiên của Thiên Chúa cho dân họ, Ít-ra-en đã trải nghiệm lời nói ấy vừa là lời hứa cứu độ và đồng thời công trình cứu độ của Thiên Chúa: trong mỗi giai đoạn lịch sử của dân họ, lời Chúa kêu gọi sự tự do, và quyền năng Thiên Chúa tác động trên tay con người để chinh phục sự tự do ấy; tự do khỏi mọi thờ phượng bụt thần, tự do khỏi nô lệ bất cừ từ đâu đến.
« Chúa yêu thích điều công minh chính trực, tình thương CHÚA chan hoà mặt đất. » (c5). Đây là ơn gọi của tất cả tạo vật được nói lên: Chúa là tình yêu và toàn địa cầu được gọi là nơi chốn của tình yêu, lẽ phải và công chính. Các bạn hãy nhớ lại lời tiên tri Mi-kha: « Hỡi người, bạn đã được nói cho hay điều nào là tốt, điều nào ĐỨC CHÚA đòi hỏi bạn: đó chính là thực thi công bình, quý yêu nhân nghĩa và khiêm nhường bước đi với Thiên Chúa của bạn. » (Mk 6, 8).
« CHÚA để mắt trông nom người kính sợ Chúa, kẻ trông cậy vào lòng Chúa yêu thương » (c18). Nhìn chung đoạn này hẳn các bạn cảm kích cách đối song song các câu, điều này có tác động làm đu đưa, bởi mỗi câu gồm hai hàng đối nhau như tiếng vang. Có lẽ bài này được dự trù hát với hai bè luân phiên nhau … Chính nơi đây cách sáng tác song song ấy rất quý để hiểu nghĩa cách phát biểu bất hủ người kính sợ Chúa, vì hàng tiếp theo, cho chúng ta ngay định nghĩa « người kính sợ Chúa, đó là kẻ trông cậy vào lòng Chúa yêu thương ». Thật vậy, tất cả Thánh Kinh, đồng thời là một mặc khải kế hoạch yêu thương của Chúa, đồng thời Thánh Kinh dạy chúng ta thay đổi nghĩa của chữ kính sợ: kể từ nay đối với kẻ tin, cách duy nhất để tôn kính Chúa là đáp trả tình yêu của Ngài. Bài Kinh Tin Kính Do Thái nói lên hay hơn tôi: « Nghe đây, hỡi Ít-ra-en! ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa chúng ta, là ĐỨC CHÚA duy nhất » (Đnl 6, 4)
***
Tác giả: bà Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: http://www.eglise.catholique.fr/
Dịch giả: Ernest Marco Huỳnh Lương