"Này vua người khiêm tốn đến với ngươi"
Trích sách tiên tri Da-ca-ri-a
9 Nào thiếu nữ Xi-on, hãy vui mừng hoan hỷ!
Hỡi thiếu nữ Giê-ru-sa-lem, hãy vui sướng reo hò!
Vì kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi:
Người là Đấng Chính Trực, Đấng Toàn Thắng,
khiêm tốn ngồi trên lưng lừa,
một con lừa con vẫn còn theo mẹ.
10 Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Ép-ra-im
và chiến mã khỏi Giê-ru-sa-lem;
cung nỏ chiến tranh sẽ bị Người bẻ gãy,
và Người sẽ công bố hoà
bình cho muôn dân.
Người thống trị từ biển này qua biển nọ,
từ sông Cả đến tận cùng cõi đất.
Chúng ta đang trong thời gian khoảng năm 300 trước CN. Thời ấy có nhiều văn kiện được lưu truyền nơi người Do Thái vừa mới hồi hương trên đất Ít-ra-en. Trong những tài liệu này có một nhóm được chọn, nói về Đấng Mê-si-a sắp đến. Đấng Mê-si-a được giới thiệu, lúc như một vị vua vinh thắng, lúc như một hoàng tử khiêm nhu, hiền hậu và giản dị. Hơn thế nữa, trong các bản văn ấy có những ẩn ý cho rằng Ngài sẽ đau khổ vì chính tay những kẻ Ngài muốn cứu độ. Những bài viết ấy đều nặc danh. Để tránh thất lạc, sau này các bài ấy được sáp nhập vào sách Da-ca-ri-a, gồm 8 chương, sách này đã có trước đó 200 năm. Phần được thêm vào được gọi là chương 9 đến 14.
Phần sau của sách Da-ca-ri-a ấy rất được phổ biến trong thời những Ki-tô hữu tiên khởi; bằng chứng là các Phúc Âm - đặc biệt trong những tường thuật buổi Tiệc Ly - được trích dẫn từ những chương ấy. Riêng bốn bài tường thuật Chúa Giê-su vinh thắng tiến lên Đền Giê-ru-sa-lem rất giống như một vị vua ngự đến, cưỡi trên lưng con lừa. Hai thánh sử Mát-thêu (Mt 21, 5) và Gio-an (Ga 12, 15) cũng trích đoạn ấy. Có lẽ chính Chúa Giê-su đã nhắc đến tài liệu này cho các môn đệ Em-mau, vì lẽ đó Thánh Lu-ca nói cho chúng ta Ngài đọc lại tất cả những gì Sách Thánh nói về Ngài (Lc 24, 27). Mà rõ ràng, bài này nói về Đấng Mê-si-a, thế nhưng bài nói một cách mới mẻ so với thời ấy.
Nói chung giọng điệu các câu trong bài rất có vẻ vinh thắng, điều này giả thiết đây là một thời kỳ rất khó khăn. Rất có thể đây là một lời sấm an ủi trong thời chiến: « Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Ép-ra-im và chiến mã khỏi Giê-ru-sa-lem » (c10). Thông thường bài này được cho 1à xuất xứ từ thời ban đầu của cuộc quân Hy-lạp chiếm giữ (tức khoảng năm 330), sau cuộc xâm lược chớp nhoáng của vua A-lê-xan-đê; hơn bao giờ hết, phải bám vào hi vọng một sự can thiệp của Chúa. Trong một thời kỳ đen tối khác (vào khoảng thứ thế kỷ VII hay đầu thế kỷ VI), tiên tri Xô-phô-ni-a cũng tuyên bố một bài sấm tương tự: «Reo vui lên, hỡi thiếu nữ Xi-on, hò vang dậy đi nào, nhà Ít-ra-en hỡi! Hỡi thiếu nữ Giê-ru-sa-lem, hãy nức lòng phấn khởi. Án lệnh phạt ngươi, ĐỨC CHÚA đã rút lại, thù địch của ngươi, Người đã đẩy lùi xa. Đức Vua của Ít-ra-en đang ngự giữa ngươi, chính là ĐỨC CHÚA. Sẽ chẳng còn tai ương nào khiến ngươi phải sợ. Ngày ấy, người ta sẽ bảo Giê-ru-sa-lem: "Này Xi-on, đừng sợ, chớ kinh hãi rụng rời." ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của ngươi đang ngự giữa ngươi, Người là Vị cứu tinh, là Đấng anh hùng. Vì ngươi, Chúa sẽ vui mừng hoan hỷ, sẽ lấy tình thương của Người mà đổi mới ngươi. Vì ngươi, Chúa sẽ nhảy múa tưng bừng như trong ngày lễ hội. Những kẻ tản lạc được hồi hương Ta đã cất khỏi ngươi tai hoạ khiến ngươi không còn phải ô nhục nữa. » (Xp 3, 14-18).
Sự giống nhau của hai bài tiên tri này rất rõ ràng, nhưng Da-ca-ri-a đã đưa vào nhiều thay đổi quan trọng. Điều khác biệt đầu tiên nơi tiên tri Xô-phô-ni-a là công trình cứu độ dân Chúa do chính Thiên Chúa chu toàn; chính Ngài là vua Ít-ra-en « Đức Vua của Ít-ra-en đang ngự giữa ngươi, chính là ĐỨC CHÚA »; hay là « Thiên Chúa của ngươi đang ngự giữa ngươi, Người là Vị cứu tinh, là Đấng anh hùng ». Trong Da-ca-ri-a vua không phải chính Thiên Chúa mà là Đấng Mê-si-a. Nhiều câu trong bài sấm ngôn được trích từ thánh vịnh 71 (72) nói lên lòng cậy trông vào Đấng Mê-si-a. Ví dụ như câu: « Người thống trị từ biển này qua biển nọ, từ sông Cả đến tận cùng cõi đất. » (c10) là tiếng vang của câu 8 trong thánh vịnh: « Người làm bá chủ từ biển này qua biển nọ, từ Sông Cả đến tận cùng cõi đất. » (Tv 71, 8); và hay là: « kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi: Người là Đấng Chính Trực, Đấng Toàn Thắng, » đó là câu 9 bài sấm, là tiếng vang trong thánh vịnh (Tv71, 1,2) « Tâu Thượng Đế, xin ban quyền bính Ngài cho vị Tân Vương, trao công lý Ngài vào tay Thái Tử, để Tân Vương xét xử dân Ngài theo công lý, và bênh vực quyền lợi kẻ nghèo hèn ». Biết rằng công lý là một trong những biểu hiệu chính yếu của Đấng Mê-si-a (xem suy niệm bài (Is 11, 1-10) chúa nhật thứ hai Mùa Vọng năm A). Một ân huệ khác của Đấng Mê-si-a, Ngài mang lại hòa bình: « Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Ép-ra-im và chiến mã khỏi Giê-ru-sa-lem; cung nỏ chiến tranh sẽ bị Người bẻ gãy, và Người sẽ công bố hoà bình cho muôn dân. » (c10), bài này cũng loan báo sự canh tân và thống nhất vương quốc cổ đại Đa-vít; lúc bấy giờ lúc tiên tri Da-ca-ri-a viết bài này, vương quốc ấy không còn gì: Miền Bắc (Ep-ra-him) cũng như Miền Nam (Giê-ru-sa-lem) đã từ lâu mất thống nhất, mất cả vương quyền.
Điều thay đổi thứ hai đối với tiên tri Xô-phô-ni-a: vua ấy khiêm nhường « khiêm tốn ngồi trên lưng lừa, một con lừa con vẫn còn theo mẹ. » (c9), tiên tri nói rõ như thế, cưỡi lừa là cách di chuyển giản dị. Các kẻ đi chinh phục của đại đế A-lê-xan-đê cưỡi thứ khác. Và trong Giê-ru-sa-lem vua Sa-lô-mon đã đưa vào chiến tranh và các cuộc duyệt binh việc xử dụng chiến mã. Một Đấng Mê-si-a khiêm nhường, tiên tri I-sa-i-a đã cho thấy trong những bài ca Người Tôi Trung (Is 50, 6; 53,7) nhưng điều mới lạ trong bài của tiên tri Da-ca-ri-a, đó là kết hợp sự mong đợi cổ điển Đấng Mê-si-a Vua và sự khiêm nhường của Người Tôi Trung, đã được miêu tả nơi I-sa-i-a. Đứng trước mầu nhiệm tính khiêm nhường của Chúa Giê-su thành Na-da-rét, các Tông đồ, vốn đã được xác tín Chúa Giê-su lả Đấng Mê-si-a, nhờ sự phục sinh, các ngài cũng đọc lại lời sấm tiên tri Da-ca-ri-a để đi vào sự « khôn ngoan của Lời Chúa »
***
Tác giả: bà Marie-Noelle Thabut
Nguồn: http://www.eglise.catholique.fr/
Dịch giả: Ernest Marco Huỳnh Lương