"Chúng tôi sẽ tôn thờ Chúa, vì chính Người là Thiên Chúa chúng tôi".
Trích sách ông Giosuê.
1 Ông Giô-suê quy tụ ở Si-khem mọi chi tộc Ít-ra-en và triệu tập các kỳ mục Ít-ra-en, các thủ lãnh, thẩm phán và ký lục. Họ đứng trước nhan Thiên Chúa.
2 Ông Giô-suê nói với toàn dân: "ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của Ít-ra-en, phán thế này:
15 Nếu anh em không bằng lòng phụng thờ ĐỨC CHÚA, thì hôm nay anh em cứ tuỳ ý chọn thần mà thờ hoặc là các thần cha ông anh em đã phụng thờ bên kia Sông Cả, hoặc là các thần của người E-mô-ri mà anh em đã chiếm đất để ở. Về phần tôi và gia đình tôi, chúng tôi sẽ phụng thờ ĐỨC CHÚA."
16 Dân đáp lại: "Chúng tôi không hề có ý lìa bỏ ĐỨC CHÚA để phụng thờ các thần khác!
17 Vì chính ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của chúng tôi, đã đem chúng tôi cùng với cha ông chúng tôi lên từ đất Ai-cập, từ nhà nô lệ, đã làm trước mắt chúng tôi những dấu lạ lớn lao đó, đã gìn giữ chúng tôi trên suốt con đường chúng tôi đi, giữa mọi dân tộc chúng tôi đã đi ngang qua.
18 …. Về phần chúng tôi, chúng tôi sẽ phụng thờ ĐỨC CHÚA, vì Người là Thiên Chúa của chúng tôi.
Nếu phải trả về Xê-da những gì thuộc về Xê-da, như Chúa nói thì chúng ta rất bất công với Giô-su-ê. Chúng ta gần như không bao giờ đọc câu truyện trong tác phẩm của ông. Thế mà Sách Thánh có một quyển mang tên ông, không phải là không có lý do !
Tên ông xuất hiện rất sớm trong cuộc phiêu lưu vĩ đại trong cuộc Xuất Hành (Xh 17), hình như ông rất thân với Mô-sê, gần như là con thiêng liêng của Mô-sê. Ông luôn tỏ ra trung thành không bao giờ rạn nứt đối với Thiên Chúa và Mô-sê. Ngay trước khi chết Mô-sê công khai chỉ định ông là người kế nghiệp : «7 Rồi ông Mô-sê gọi ông Giô-suê lại, và nói với ông trước mặt toàn thể Ít-ra-en: "Mạnh bạo lên, can đảm lên! Chính anh sẽ cùng với dân này vào đất ĐỨC CHÚA đã thề với cha ông họ rằng Người sẽ ban cho họ; chính anh sẽ cho họ hưởng đất ấy làm gia nghiệp.8 Chính ĐỨC CHÚA đi phía trước anh, chính Người sẽ ở với anh; Người sẽ không để mặc, không bỏ rơi anh. Đừng sợ, đừng hãi! » (Đnl 31,7-8). Như thế Giô-suê kế nghiệp Mô-sê và là người có vinh dự và trách nhiệm dẫn dắt con cái It-ra-en vào Đất Hứa.
Sách mang tên ông kể lại những biến cố đánh dấu sự kiện các chi tộc It-ra-en tiến vào vùng Ca-na-an. Bài đọc hôm nay là một thời điểm trọng đại cuối cùng của sự nghiệp của ông. Trước khi qua đời ông triệu tập mười hai chi tộc và thắt chặt họ với nhau hiệp nhất và gắn bó giữa họ chung quanh Giao Ước xưa kia dưới núi Si-na-i.
Cái địa danh quan trọng và đáng nhớ nữa trong bài là Si-khem. Chúng ta thường biết nó trong Tân Ước : khi thánh Gio-an nêu lên trong bài tường thuật Chúa Giê-su gặp người phụ nữ Sa-ma-ri (Ga 4), ngài xét thấy cần nói rõ sự việc xảy ra « không xa » địa danh lịch sử Si-khem (Nay là Naplouse). Sở dĩ thánh Gio-an nói như thế vì trong Cựu Ước, chỗ này đã đóng một vai trò quan trọng. Phải nói chính chỗ ấy ông Áp-ra-ham đã dựng lên một bàn thờ; ông Gia-cóp cũng làm thế ; nơi ấy là nơi Giu-se được chôn cất. Sau này, sự chia rẽ cắt đôi vương quốc làm hai miền, sau khi vua Sa-lô-mon băng hà, Si-khem trở nên kinh đô thứ nhất của Miền Bắc. Nhưng sự vĩ đại của Si-khem là ở chỗ khác : nó là biểu tượng của sự lựa chọn. Trong cuộc du hành trên những vùng đất xa xôi của Gia-cóp, ông đã lấy một quyết định quan trọng ở đấy. Trong một cử chỉ phô trương lòng trung tín với Thiên Chúa, mà ông vừa khám phá tại Bê-ten, ông buộc tất cả gia đình từ bỏ các bụt thần, và ông cho đem chôn tất cả những ngẫu tượng và các bùa hộ mệnh dưới một gốc cây. (St 35,4). Và đây, với bài đọc của chúng ta trong sách Giô-suê, thời điểm vĩ đại của Si-khem : « 1 Ông Giô-suê quy tụ ở Si-khem mọi chi tộc Ít-ra-en »
Ai có thể viết bài này ? Khi nào ? Và để cho ai ? Không ai có thể trả lời, vì thật khó tái hiện lại cảnh lịch sử thực sự, lúc các chi tộc It-ra-en tiến vào vùng đất Ca-na-an. Các bài Thánh Kinh về điểm này ít khi trùng hợp với nhau, vì mục đích của các bài ấy không phải để viết lại lịch sử theo nghĩa hiện đại : mục đích lúc nào cũng là thần học.
Ở đây chúng ta nhận thấy vài điều được nhấn mạnh đặc biệt. Trước hết là vai trò của Giô-suê. Rõ ràng có vài tác giả muốn làm nổi bật lên điều này : ví dụ như sách Dân Số (13,16) ghi lại rằng, trước kia ông không phải tên Hô-suê mà Hô-sê-a ( ban đầu tên ông có nghĩa là « cứu độ », tên thứ hai của ông rõ ràng hơn, có nghĩa là « Chúa cứu độ ») . Và đây chúng ta nhìn ra Giô-suê trong vai trò người cứu độ : ông thực hiện sự thống nhất toàn dân chung quanh Thiên Chúa. Ông đứng lên cầm đầu và làm gương sáng cho dân Chúa : « 18 …. Về phần chúng tôi, chúng tôi sẽ phụng thờ ĐỨC CHÚA, vì Người là Thiên Chúa của chúng tôi ». Và dĩ nhiên ông mời gọi cử toạ, làm như ông, dấn thân phục vụ Thiên Chúa It-ra-en.
Muốn như thế (trong những câu 3-14 thiếu trong bài đọc của chúng ta) ông kể lại tất cả công trình của Thiên Chúa, từ khi ông Áp-ra-ham được chọn « bên kia sông Cả » (Hs 24,3) đến khi tiến vào vùng đất lành này (Đất Hứa), qua phép lạ thoát khỏi Ai-cập. Sau đó, có thể nói ông đặt họ dưới chân tường : « 15 Nếu anh em không bằng lòng phụng thờ ĐỨC CHÚA, thì hôm nay anh em cứ tuỳ ý chọn thần mà thờ hoặc là các thần cha ông anh em đã phụng thờ bên kia Sông Cả, hoặc là các thần của người E-mô-ri mà anh em đã chiếm đất để ở. Về phần tôi và gia đình tôi, chúng tôi sẽ phụng thờ ĐỨC CHÚA. ».
Điều thứ hai được nhấn mạnh trong bài này là sự cần thiết và cấp bách phải chọn lựa. Sở dĩ bài đọc của chúng ta nhấn mạnh trên sự cần thiết chọn lựa dứt khoát của toàn dân, qui tụ tại Si-khem là vì các con cháu xa xôi của họ sau này (bài này chủ ý là viết cho họ) cần phải lấy đó làm gương. Chúng ta nhận ra ở đây cách nói ấy trong sách Đệ Nhị Luật : « 16 Anh em hãy ý tứ kẻo lòng anh em bị quyến rũ mà bỏ đi phụng thờ những thần khác và sụp xuống lạy chúng » (Đnl 11,16). Nhưng chúng ta cũng thừa biết sự cám dỗ quay về thờ phượng bụt thần luôn luôn thường trực, ví dụ như từ thời Các Vua, hay sau này trong lúc bị lưu đày sang Ba-by-lon (bài này nói về quá khứ bên kia sông Cả không phải là sự ngẫu nhiên). Bài đọc của chúng ta là một mẫu gương : dĩ nhiên dân chúng ý thức sự hệ trọng của vấn đề : « Chúng tôi không hề có ý lìa bỏ ĐỨC CHÚA để phụng thờ các thần khác! » và họ có sự chọn lực đứng đắn : « 18 …. Về phần chúng tôi, chúng tôi sẽ phụng thờ ĐỨC CHÚA, vì Người là Thiên Chúa của chúng tôi »
***
Tác giả: bà Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: http://www.eglise.catholique.fr/
Dịch giả: Ernest Marco Huỳnh Lương