"Giới răn Chúa chính trực, làm hoan lạc tâm can "
(cũng xem suy niệm Chúa Nhật thứ III Mùa chay năm B)
8 Luật pháp CHÚA quả là hoàn thiện, bổ sức cho tâm hồn.
Thánh ý CHÚA thật là vững chắc, cho người dại nên khôn.
10 Lòng kính sợ CHÚA luôn trong trắng, tồn tại đến muôn đời.
Quyết định CHÚA phù hợp chân lý, hết thảy đều công minh,
12 Nên tôi tớ Ngài đây xin ra công học hỏi;
ai giữ những điều này sẽ được nhiều lợi ích.
13 Nhưng nào ai thấy rõ các lầm lỗi của mình?
Xin Ngài tha các tội con phạm mà chẳng hay.
14 Xin cũng giữ cho tôi tớ Ngài khỏi kiêu ngạo,
đừng để tính xấu này thống trị con.
Như thế con sẽ nên vẹn toàn
không còn vương trọng tội.
Trong đời có nhiều bài thánh ca để tôn vinh Bộ Luật Hình Sự không nhỉ? Nếu có, là chuyện lạ…Bài này lại chính là một bài ngợi ca Lề Luật : hay nói đúng hơn là ngợi khen Đấng đã ban lề luật đó cho dân của mình. Lý do thật đặc biệt, dân này không có một vị lập pháp bình thường!
Ở Mê-dô-pô-ta-mi-a có Bộ Luật Ham-bu-ra-mi, ở Pháp có bộ Luật Na-pô-lê-ong; nhưng ở Ít-ra-en có « Lề Luật của Thiên Chúa ». Bài Tv hôm nay của chúng ta có rất nhiều chữ đồng nghĩa lập đi lập lại một thực thể: «Luật pháp CHÚA - Thánh ý CHÚA -Huấn lệnh CHÚA - Mệnh lệnh CHÚA - Quyết định CHÚA». Lý do việc lập đi lập lại này chứng tỏ cho chúng ta thực chất là gì, hay đúng hơn sự thật nói về Ai? Thật ra chỉ có Thiên Chúa, đấng đã mặc khải tên mình cho Mô-sê. Ngài đã chọn dân này trong vô số dân trên trái đất và đã giải thoát họ…Đấng đã kết Giao Ước với họ trong suốt hành trình hiện hữu của dân này…Sau cùng là Đấng tiếp tục công trình giải thoát bằng Lề Luật của Ngài….
Xin đừng bao giờ quên, quan trọng hơn hết mọi sự là dân Do Thái đã trải nghiệm cuộc giải phóng nhờ Thiên Chúa. Mệnh lệnh CHÚA ở đây là nhắc lại trực tiếp đến sự kiện ra khỏi Ai-cập: Đây là một cuộc giải phóng. «Chúa đem dân Ngài ra khỏi» xiềng xích của nô lệ, Chúa giải thoát mọi xiềng xích khác cản trở con người hạnh phúc. Đó là Giao Ước vĩnh cửu. Xuất Hành là con đường đi đến Đất Hứa. Tuân theo Lề Luật thật ra là tiến về Đất Hứa, quê hương tương lai của nhân loại.
Trong sách Đệ Nhị Luật có những suy niệm tuyệt vời nhất về Lề Luật. Ví dụ như :
« 32 Anh (em) cứ hỏi những thời xa xưa, thời có trước anh (em), từ ngày Thiên Chúa dựng nên con người trên mặt đất; cứ hỏi từ chân trời này đến chân trời kia: có bao giờ đã xảy ra chuyện vĩ đại như thế, hay có ai đã nghe điều giống như vậy chăng?33 Có dân nào đã được nghe tiếng Thiên Chúa phán từ trong đám lửa như anh (em) đã nghe, mà vẫn còn sống không?34 Hoặc có thần nào đã ra công đi chọn lấy cho mình một dân tộc từ giữa một dân tộc khác, đã dùng bao thử thách, dấu lạ, điềm thiêng và chinh chiến, đã dang cánh tay mạnh mẽ uy quyền, gây kinh hồn táng đởm, như ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em, đã làm cho anh em tại Ai-cập, trước mắt anh (em) không?
35 Chính anh (em) đã được cho thấy những điều đó, để biết rằng ĐỨC CHÚA là Thiên Chúa và ngoài Người ra không có thần nào khác nữa.36 Từ trời, Người đã cho anh (em) nghe tiếng Người, để dạy dỗ anh (em); dưới đất, Người đã cho anh (em) thấy ngọn lửa lớn của Người, và anh (em) đã nghe các lời Người phán ra từ trong đám lửa.37 Bởi vì Người đã yêu thương cha ông anh (em), nên sau các ngài, Người đã chọn dòng dõi các ngài, và đã đích thân dùng sức mạnh lớn lao của Người đưa anh (em) ra khỏi Ai-cập.38 Người đã đuổi những dân lớn và mạnh hơn anh (em) cho khuất mắt anh (em), để đưa anh (em) vào đất của chúng và ban cho anh (em) đất ấy làm gia nghiệp, như anh (em) thấy hôm nay.
39 Vậy hôm nay, anh (em) phải biết và để tâm suy niệm điều này: trên trời cao cũng như dưới đất thấp, chính ĐỨC CHÚA là Thiên Chúa, chứ không có thần nào khác nữa.40 Anh (em) phải giữ các thánh chỉ và mệnh lệnh của Người, mà hôm nay tôi truyền cho anh (em); như vậy anh (em) và con cháu anh (em) sau này sẽ được hạnh phúc, và anh (em) sẽ được sống lâu trên đất mà ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), vĩnh viễn ban cho anh (em)."(Đnl 4, 32-40)
Hay vỏn vẹn chỉ như thế này :
« Hỡi Ít-ra-en, hãy nghe và lo đem những điều ấy ra thực hành; như vậy anh (em) sẽ được hạnh phúc » (Đnl 6, 3)
Và trong Tv chúng ta :
8 Luật pháp CHÚA quả là hoàn thiện, bổ sức cho tâm hồn.
Có một điều chắc chắn nhất trong Thánh Kinh, là Chúa muốn con người hạnh phúc, và để được như thế Chúa ban cho một phương tiện, một phương tiện rất đơn giản: chỉ cần nghe theo Lời Chúa viết trong Luật của Ngài. Con đường được đánh dấu, các điều răn là những cột hướng dẫn bên đường để báo hiệu cho chúng ta những hiểm nguy, có thể như câu thứ 9 : Mệnh lệnh CHÚA xiết bao minh bạch, cho đôi mắt rạng ngời. Ngày này qua ngày khác Lề Luật là thầy dạy của ta : nguồn gốc của chữ «Tô-ra » có nghĩa trước tiên là «dạy dỗ».
Câu 8 nói «Thánh ý CHÚA thật là vững chắc, cho người dại nên khôn». Người dại ở đây là chính những người khiêm nhường chấp nhận để cho Chúa dạy :
«12 Giờ đây, hỡi Ít-ra-en, nào ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), có đòi hỏi anh (em) điều gì khác đâu, ngoài việc phải kính sợ ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), đi theo mọi đường lối của Người, yêu mến phụng thờ Người hết lòng, hết dạ,13 giữ các mệnh lệnh của ĐỨC CHÚA và các thánh chỉ của Người mà tôi truyền cho anh (em) hôm nay, để anh (em) được hạnh phúc » (Đnl 10, 12-13)
Tiên tri Mi-kha cũng lập lại điều này như một tiếng vang :
«Hỡi người, bạn đã được nói cho hay điều nào là tốt, điều nào ĐỨC CHÚA đòi hỏi bạn: đó chính là thực thi công bình, quý yêu nhân nghĩa và khiêm nhường bước đi với Thiên Chúa của bạn." (Mk 6, 8)
Không có đòi hỏi nào khác, và cũng không có con đường nào khác để thực sự hạnh phúc. Câu 10 và 11 nói
«10 Lòng kính sợ CHÚA luôn trong trắng, tồn tại đến muôn đời. Quyết định CHÚA phù hợp chân lý, hết thảy đều công minh,
11 thật quý báu hơn vàng, hơn vàng y muôn lượng, ngọt ngào hơn mật ong, hơn mật ong nguyên chất.
Ở đây sự khác biệt văn hoá của tác giả Tv và chúng ta không có bao nhiêu: Thật vậy, cũng giống như chúng ta nghĩ, vàng là kim loại không tự huỷ và quý giá vì thế được yêu chuộng.
Còn mật ong thì không như thế. Nó không gợi lên cho chúng ta và người dân xứ Pa-lét-tin cùng một ý tưởng. Khi Chúa gọi ông Mô-sê để trao cho ông sứ vụ giải thoát dân Ngài, Chúa hứa :
« 17 Ta đã phán: Ta sẽ cho các ngươi thoát cảnh khổ cực bên Ai-cập mà lên miền đất người Ca-na-an, Khết, E-mô-ri, Pơ-rít-di, Khi-vi và Giơ-vút, lên miền đất tràn trề sữa và mật » (St 3, 17). Không ai biết thành ngữ tràn trề sữa và mật đó được nói khi nào. Điều chắc chắn là rất xa xưa rồi, và người dân xứ Ca-na-an đã dùng. Đối với họ cũng như đối với dân Do Thái có nghĩa là phì nhiêu và ngọt ngào. Dĩ nhiên ở đâu cũng có mật chứ không hẳn chỉ ở Pa-lét-tin. Xứ nào cũng thích bánh mật. Ngay trong sa mạc cũng có, thánh sử Mát-thêu nói « 4 Ông Gio-an mặc áo lông lạc đà, thắt lưng bằng dây da, lấy châu chấu và mật ong rừng làm thức ăn »(Mt 3, 4). Thế nhưng thật ra mật ong rất hiếm, chính vì thế mà điều tuyệt vời trong Đất Hứa lại đầy dư, «…tràn trề sữa và mật » (St 3, 17)
Phì nhiêu và ngọt ngào được cho là tác động của Chúa, thế nhưng không chỉ riêng cho Ít-ra-en. Các nghi lễ của các đạo đều để cầu xin ân huệ nơi các thần thiêng: làm cho vui lòng các ngài để được mưa xuống đúng lúc, để tránh mưa đá, để tránh nạn cào cào, tất cả những gì để gặt hái được mùa …vì các thần thánh đầy uy quyền.
Điều đặc thù ở Ít-ra-en, dân này có một trải nghiệm về công trình của Thiên Chúa, điều này làm thay đổi cả cuộc diện! Không cần mè nheo để cầu xin ơn này ơn nọ; những ơn lành đó đã được chắc chắn trao ban trước rồi. Điều đặc biệt cho Ít-ra-en là dân này đã có một trải nghiệm về lòng nhân từ của Chúa. Chúa tự mình lấy sáng kiến tạo dựng thế giới, vạn vật chỉ vì tình yêu. Và mật ong ở đây là biểu tượng của chính lòng từ bi Thiên Chúa. Trong sách Đệ Nhị Luật, khi Chúa nhắc lại tất cả những sự nâng niu ân cần của Ngài trong Xuất Hành, Ngài nói :
« Người cho nó nếm mật ong chảy ra từ hốc đá, nếm dầu từ tảng đá hoa cương » (Đnl 32,13b)
Bánh Man-na cũng được ví như mật ong vì cũng ngọt ngào và cũng là quà nhưng không của Thiên Chúa :
«31 Nhà Ít-ra-en đặt tên cho vật ấy là man-na. Nó giống như hạt ngò, màu trắng và mùi vị tựa bánh tráng tẩm mật ong » (Xh 16, 31)
Kể từ đây người ta thường có thói quen nói củ hành Ai-cập và mật ong Ca-na-an (Cũng có mật ong ở Ai-cập vậy, nhưng không có kinh nghiệm của Xuất hành và sự hiện diện của Thiên Chúa). Kể từ nay, Ít-ra-en biết rằng Lời Chúa tạo dựng thế giới và còn hơn nữa Lời Ngài cứu độ thế gian, vì :
«…người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn sống nhờ mọi lời miệng ĐỨC CHÚA phán ra (Đnl 8, 3b)
***
Tác giả: bà Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: Sách L’ intelligence des Ecritures Socéval Editions
***
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân