BÀI ĐỌC 2 (Cl 3, 12-21)
"Về đời sống gia đình trong Chúa".
Thư Thánh Phao-lô Tông đồ gửi tín hữu thành Cô-lô-sê.
12 Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại.
13 Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau.
14 Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo.
15 Ước gì ơn bình an của Đức Ki-tô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó. Bởi vậy, anh em hãy hết dạ tri ân.
16 Ước chi lời Đức Ki-tô ngự giữa anh em thật dồi dào phong phú. Anh em hãy dạy dỗ khuyên bảo nhau với tất cả sự khôn ngoan. Để tỏ lòng biết ơn, anh em hãy đem cả tâm hồn mà hát dâng Thiên Chúa những bài thánh vịnh, thánh thi và thánh ca, do Thần Khí linh hứng.
17 Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giê-su và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha.
18 Người làm vợ hãy phục tùng chồng, như thế mới xứng đáng là người thuộc về Chúa.
19 Người làm chồng hãy yêu thương chứ đừng cay nghiệt với vợ.
20 Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ trong mọi sự, vì đó là điều đẹp lòng Chúa.
21 Những bậc làm cha mẹ đừng làm cho con cái bực tức, kẻo chúng ngã lòng.
Phụng vụ hôm nay mời gọi chúng ta chiêm ngắm Thánh Gia Thất, gia đình Thánh. Trọng tâm của Lễ: một gia đình đơn sơ, Thánh Cả Giu-se, Đức Mẹ Maria và Chúa Giê-su. Đó là gia đình trần thế của Chúa. Vì lẽ ấy, chúng ta gọi là Thánh Gia, chữ «thánh» chính là chỉ Thiên Chúa và chỉ là Ngài mà thôi. Nói như thế, nhưng xin đừng nhầm lẫn, gia đình «thánh» ấy không phải sống trên mây: Không có điều gì, các thánh sử kể lại cho chúng ta, đời niên thiếu Chúa Giê-su giống như một truyện thần tiên! Thánh Giu-se bối rối trước những gì xảy ra với Đức Mẹ Maria, những điều kiện khổ sở của cuộc sinh nở hài nhi, cuộc tha hương bất đắc dĩ sang Ai-cập; rồi sau đó vài năm, cuộc hành hương Giê-ru-sa-lem, đứa trẻ bị thất lạc và tìm lại được… Thế nhưng, Thánh sử nói rõ rằng cha mẹ Ngài không hiểu chi hết. Tất cả những điều ấy, chứng tỏ «thánh gia» là một gia đình thật sự, với những vấn đề của gia đình mà ai cũng gặp phải. Đây là điều làm cho chúng ta an tâm! Và sở dĩ trong thư gửi tín hữu thành Cô-lô-xê, Thánh Phao-lô đưa ra những lời khuyên nhẫn nại và hãy tha thứ… tức là những điều ấy cần phải có! Chúng ta tất cả đều biết thế.
Thành Cô-lô-xê ở ngay trung tâm xứ Thổ-nhĩ-kỳ, Thánh Phao-lô chưa bao giờ đến đó. Chính một trong những môn đệ ngài, ông Ê-páp-ra, người gốc Cô-lô-xê được đưa đến đó. Trước tiên, ông Ê-páp-ra cũng được hoán cải trở thành Ki-tô hữu, và gầy dựng một cộng đồng Ki-tô trong thành quê quán của mình. Không ai biết, vì lẽ gì Thánh Phao-lô viết bức thư này; qua nội dung, chúng ta biết rằng lúc ấy ngài bị cầm tù và nhận được tin không hay cho lắm: Lòng tin Ki-tô có chiều thay đổi.
Lời lẽ bức thư lẫn lộn: Lúc thì của chính ngài, Thánh Phao-lô phấn chấn trước dự án Thiên Chúa, đó là lời của nhà thần học biết kinh ngạc thán phục, biết cảm nghiệm thần bí, biết hoán cải trên đường Đa-mát. Lúc thì khắt khe, cảnh báo, để nói cho những Ki-tô hữu này: «Tôi nói điều đó để đừng có ai dùng lời lẽ hấp dẫn mà mê hoặc anh em (2Cl 2, 4); Hãy coi chừng, chớ để ai gài bẫy anh em bằng mồi triết lý và những tư tưởng giả dối rỗng tuếch» (2Cl 2, 8)
Thế thì giọng nói trong thư, văn phong có thay đổi; nhưng rốt cuộc, sứ điệp vẫn luôn như thế: Đối với ngài, trung tâm của vũ trụ và lịch sử, chính là Chúa Giê-su Kitô; và khi ngài nói với Ki-tô hữu về đời sống thường nhật của họ, ngài mời họ nhìn ngắm Chúa Giê-su Ki-tô.
Đoạn chúng ta đọc hôm nay, rất tiêu biểu cách Thánh Phao-lô nhìn đời sống, và những lời khuyên bảo cho những Ki-tô hữu sơ khai. Nếu đọc một cách hời hợt, bài này có vẻ gần như một bài học luân lý về đời sống trong xã hội, và cách áp dụng vào đời sống gia đình. Nhìn như thế, sứ điệp của Thánh Phao-lô trình bày như một lý tưởng quá đẹp và trên thực tế khó đạt được. «Ước gì ơn bình an của Đức Ki-tô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó… Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giê-su và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha.» (2Cl 3, 15,17)
Thế nhưng, Thánh Phao-lô xác tín điều ấy. Tôi tìm được minh chứng qua một từ ngữ ở hàng thứ ba trong bài này: «Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau» (c1.3). Chịu đựng lẫn nhau, đối với Thánh Phao-lô, chữ tinh tế nhất của tình yêu! Không thể nói là không thực tế, không đi vào trải nghiệm của mỗi chúng ta hằng ngày. Cuộc đời trong xã hội hay trong gia đình, là muôn ngàn chi tiết của cuộc đời thường nhật; kẻ khác làm ngạc nhiên, gây bực dọc hay tấn công chúng ta; những người thân nhất lại làm phiền, khiến cho chúng ta đau… Và chúng ta có khuynh hướng nói: Thật không thể chịu nổi!
Tất cả những lời khuyên nhủ ấy, Thánh Phao-lô dựa vào lời tuyên bố của ngài ở đầu bài: «Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương.» (c1.2). Những người nhận thư của ngài, ngài gọi là các «thánh», bởi vì là con Thiên Chúa. Không phải họ hoàn hảo; nhưng chính quan hệ của họ đối với Thiên Chúa, mới xứng đáng danh hiệu ấy, và cũng gợi lên nơi họ tình yêu có thể trao ban. Chính vì thế, các gia đình của chúng ta - cũng là nơi hiện hữu nhiều tình yêu nhưng không thống nhất, tình yêu không chọn lựa – các gia đình của chúng ta cũng đáng được gọi là gia đình «thánh», mặc cho những giới hạn, như chúng ta biết! Đối với Thánh Phao-lô, nền tảng của luân lý là mẫu gương của Đức Ki-tô: «Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giê-su và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha.» (2Cl 3, 15, 17).
Điều lưu ý cuối cùng; đôi khi vài phụ nữ, nghe bài này, phản ứng mạnh vì câu: «Người làm vợ hãy phục tùng chồng, như thế mới xứng đáng là người thuộc về Chúa.» (c.18). Nhưng thiết tưởng, các phụ nữ ấy không có lý khi bực tức: Phục tùng theo Thánh Kinh, không có nghĩa như nô lệ! Trong một xã hội dựa trên trách nhiệm người cha trong gia đình – đó là trường hợp thời Thánh Phao-lô – chính người cha gia đình ấy có quyền, và trên thực tế là thế, phải có tiếng nói cuối cùng. Nhưng theo Thánh Phao-lô, lẽ tự nhiên một người cha gia đình Ki-tô, trong mọi lời nói của mình, đều chỉ xuất phát từ tình yêu, và quan tâm đến người trong gia đình mình.. Như thế, người phụ nữ không có lý do gì phải kháng cự lại, trước những lời phát xuất từ lòng âu yếm và tôn trọng. Chúng ta nhận ra nơi đây, nội dung của sự vâng lời thường gặp trong Thánh Kinh: Người tín hữu không thấy khó khăn để tai nghe dưới lời của Chúa (đó là ý nghĩa động từ vâng phục theo tiếng Pháp và tiếng La tinh «obau-dire»), vì người ấy biết rằng Chúa là Tình Yêu. Và hơn nữa, Thánh Phao-lô cũng kỹ lưỡng nhắc lại cho người chồng, lời của họ cũng phải phát xuất từ tình yêu: «Người làm chồng hãy yêu thương chứ đừng cay nghiệt với vợ.» (c.19)
***
Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: Sách L’ intelligence des Ecritures Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân
Hiệu đính: Phêrô Nguyễn Thế Hoằng