Không cần phải đọc các thống kê, mọi người có thể nghiệm ra, sau 65 tuổi thường các cụ ít còn các bệnh phải nhập viện, ở tuổi ấy các bệnh dù nặng hay nhẹ thường đã được có giải pháp, khi bị ngã là trường hợp bất ngờ và phát sinh những vấn đề mới, hậu quả có thể trầm trọng: gãy xương với những hệ quả khó lường, chỉ định giải phẫu, hoặc bó bột, phải liệt giường lâu ngày, loét, tốn kém cho con cháu, không còn đi lại được, phát sinh các bệnh mới như tim mạch, ngay cả tử vong …
Phòng tránh té ngã là bổn phận của con cháu và người lân cận, nhất là cho các cụ đã bị ngã một hai lần.
Nơi nào các cụ thường ngã ?
Thường nhất là thang lầu, nhà tắm, chung quanh giường của các cụ, ngoài sân vườn nếu nhà có vườn như ở vùng quê.
Có một linh mục, trong dịp tĩnh tâm dạy chúng tôi cách tránh « tội mình ưa thích nhất », tức là tội phải xin Chúa thứ tha gần như mỗi lần nhận Bí Tích Hoà Giải. Phải xét chỗ mình phạm thường nhất ở đâu, để rồi xin ơn Chúa tránh xa dịp tội. Ví dụ như cặp vợ chồng kia bắt đầu mất hoà khí để rồi lỗi bác ái với nhau, ảnh hưởng đến giáo dục con cái, thường nhất là lúc đi làm về mệt, gặp vợ ở nhà bếp, cô cũng đang lu bu công việc của mình và với những khó khăn trong ngày vì các con. Sau khi áp dụng phương pháp tìm nơi « phạm tôi ưa thích », người chồng trên đường về nhà đã bắt đầu cầu nguyện, về đến nhà tránh vào bếp ngay, sau khi uống cốc nước khỏe rồi vào chào vợ. Như thế sau đó mới khỏi ngã.
Ở đây cũng như thế, khi phát hiện nơi nào các cụ có thể té, chúng ta tìm cách đề phòng.
Vì sao người cao tuổi hay bị ngã ?
+ Thường không ý thức thể lý mình đã kém:
- Cơ bắp, khắp người teo lại, đặc biệt cơ các chi dưới, làm đi không vững.
- Các chức năng não kiểm soát các cử động đi-đứng đã bắt đầu suy, vì nhiều lý do.
- Tai, mắt kém, nhất là khi đêm tối phải dò dẫm đi vệ sinh.
+ Môi trường nhà ở không còn thích hợp cho người lớn tuổi nữa:
Cũng trong ngôi nhà các cụ ở từ nhiều năm rồi, các cụ không ý thức sức mình đã yếu, mọi việc đã khác vì những lý do kể trên: đôi dép quý cụ mang đã lâu nhưng nay có thể làm cho cụ vấp ngã không còn thích hợp; đèn phòng ngủ phải bước xuống ra xa giường mới bật được; nhà tắm trong góc nhà, khó đi đến, các cụ nghĩ đã quen quá rồi, nhưng không nghĩ mình không còn sức khỏe nữa, vả lại nếu phải bước qua thềm mới vào được; nền ướt trơn dễ trượt chân; thang lầu khó lên xuống…
+ Một lý do khác cũng rất thường gây ngã là thuốc!
Lớn tuổi thường các cụ có nhiều chứng bệnh: có thể khám nào là BS chuyên khoa tim mạch, BS chuyên khoa khớp, BS gia đình, nào là các thuốc bổ con cái từ trong nước hay nước ngoài gửi về… không kể vì có nhiều thứ bệnh quá, có khi bác sĩ lại nhầm lẫn, kết hợp các thuốc với nhau, hay không nghĩ đến các tác dụng phụ, nhất là khi BS ít thời gian để cống hiến cho các cụ, vốn chậm rãi!
Xin nói nhỏ: Thật đấy ! BS De Colores xin bật mí nhà nghề riêng cho các bạn, xin đừng nói ra ngoài nhé !
Thường nhất là thuốc làm cho tụt áp huyết khi đổi tư thế, làm choáng váng gây té ngã, nhất là khi uống thuốc tâm thần ban đêm.
+ Làm thế nào để phòng-chống ?
Không gia đình nào giống gia đình nào, kinh nghiệm cho biết điều khó khăn nhất là thuyết phục các cụ, vì thế các lý do té ngã, bài này đưa ra như là điều chính yếu, là các cụ không ý thức các nguy cơ. Tuy nhiên trong chừng mực có thể, nhẫn nại dùng lời nhỏ nhẹ, yêu thương để thuyết phục các cụ. Phần chúng ta có thể làm là thay đổi môi trường sống cho thích hợp, môi trường tự nhiên, không phải « Môi trường » theo nghĩa Cursillo thường dùng đâu nhé !
- Thường bệnh nhân hay đãng trí, không nhớ mình đã uống thuốc chưa hay phải uống thuốc gì. Người thân có thể soạn thuốc cho cả tuần, khi nhìn vào biết thuốc dùng buổi sáng, trưa hay chiều đã uống chưa. Nhà thuốc Tây có bán nhiều loại hộp đựng thuốc cho cả tuần, BS De Colores này thích loại hộp cổ điển như hình sau đây, dễ dùng cho người lớn tuổi và cho người nạp thuốc vào hộp.
- Nhà tắm: bước ra vào không phải có bậc cấp, có ghế ngồi trong nhà tắm, kệ để xà phòng và các thứ vệ sinh dễ lấy, cùng chiều cao tư thế ngồi.
- Chung quanh giường ngủ: phải có chỗ bật đèn từ trên giường, sàn không lót thảm có thể trượt. Ban đêm thức giấc phải ngồi cho tỉnh táo, bật đèn đủ sáng mới đứng dậy.
- Tất cả lối đi, và trong bếp tránh có những góc bàn hay những vật dụng có thể vấp chân.
- Khuyến khích tập thể dục, các bài tập dưỡng sinh đặc biệt hữu ích cho người lớn tuổi. Nên tham gia các nhóm thể dục cho người lớn tuổi buổi sáng trong vài công viên, trong khuôn viên nhà thờ hay các nhà hàng lớn, tham dự các nhóm thể dục tập thể này rất có ích cho hài hòa tâm lý.
- Tập Yoga đặc biệt các động tác sau đây, tuỳ khả năng mỗi người có thể tập ở nhà, đứng một chân cố gắng trụ một chân càng lâu càng tốt. Ban đầu có thể dùng tay giữ vào thành bàn hay ghế.
Bây giờ đã biết hệ quả của té ngã và vài phương cách phòng cố nơi người già, De Colores mong bạn nào có người thân lớn tuổi, không cần đợi lúc có tai nạn trầm trọng xảy ra mới áp dụng phòng tránh té ngã. Cũng nhân dịp này chúng ta cùng nhớ Lời Chúa theo thư thánh Bổn Mạng PT cho đời sống thiêng liêng :
« Thật vậy, muốn sự thiện thì tôi có thể muốn, nhưng làm thì không » (Rm 7, 18b)
BS DeColores