Câu xướng trước Phúc âm:
"Này là lúc thuận tiện, này là ngày cứu độ"
-----------------
"Nếu các ngươi không ăn năn hối cải, thì tất cả các ngươi cũng sẽ bị huỷ diệt như vậy."
Tin mừng Chúa Giêsu Kitô theo thánh Luca
1 Cùng lúc ấy, có mấy người đến kể lại cho Đức Giê-su nghe chuyện những người Ga-li-lê bị tổng trấn Phi-la-tô giết, khiến máu đổ ra hoà lẫn với máu tế vật họ đang dâng.
2 Đức Giê-su đáp lại rằng: "Các ông tưởng mấy người Ga-li-lê này phải chịu số phận đó vì họ tội lỗi hơn mọi người Ga-li-lê khác sao?
3 Tôi nói cho các ông biết: không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết như vậy.
4 Cũng như mười tám người kia bị tháp Si-lô-ác đổ xuống đè chết, các ông tưởng họ là những người mắc tội nặng hơn tất cả mọi người ở thành Giê-ru-sa-lem sao?
5 Tôi nói cho các ông biết: không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không chịu sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết y như vậy."
6 Rồi Đức Giê-su kể dụ ngôn này: "Người kia có một cây vả trồng trong vườn nho mình. Bác ta ra cây tìm trái mà không thấy,
7 nên bảo người làm vườn: "Anh coi, đã ba năm nay tôi ra cây vả này tìm trái, mà không thấy. Vậy anh chặt nó đi, để làm gì cho hại đất?
8 Nhưng người làm vườn đáp: "Thưa ông, xin cứ để nó lại năm nay nữa. Tôi sẽ vun xới chung quanh, và bón phân cho nó.
9 May ra sang năm nó có trái, nếu không thì ông sẽ chặt nó đi."
Xin đừng quên, câu truyện này xảy ra trong lúc Chúa Giê-su lên đền Giê-ru-sa-lem, tức là nơi Ngài sẽ mặc khải cho nhân loại, Thiên Chúa chỉ là tình yêu và lòng thương xót. Chính Ngài trên thập giá sẽ nói: «Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm» (Lc 23, 34). Chắc chắn đây là chìa khóa mở ra để hiểu bài tuyệt vời này. Một bài gợi lại hai «sự kiện thời sự» không có vẻ gì bất thường: bình luận của Chúa Giê-su và dụ ngôn Cây Vả. Nhìn thoáng qua, sự so sánh tương đồng này làm cho chúng ta ngạc nhiên, nhưng thánh sử Lu-ca đề nghị cho chúng ta, hẳn ngài có ngụ ý gì đây! Từ đó chúng ta nghĩ rằng bài dụ ngôn được đề nghị là để chúng ta hiểu lời bình luận của Chúa về hai sự kiện thời sự.
Chuyện thời sự thứ nhất, việc các người Ga-li-lê. Không có gì lạ thường. Ai cũng biết sự tàn ác của Phi-la-tô. Giả thuyết khả thi nhất là các người Ga-li-lê đi hành hương Giê-ru-sa-lem bị kết án (đúng hay sai?) là những kẻ đối lập với chính quyền La Mã. Thời ấy chính quyền đô hộ La Mã gây phẫn nộ trong phần đông dân Do Thái, và đúng là từ Ga-li-lê, thời Chúa Giê-su được sinh ra, có sự nỗi dậy của Giu-đa, được mang danh là Giu-đa người Ga-li-lê. Những người hành hương ấy bị tàn sát, do lệnh của Phi-la-tô trong lúc họ đang tụ họp lại trong đền Giê-ru-sa-lem để dâng của lễ. Còn sự kiện thời sự thứ hai là việc tháp Si-lô-ắc bị sụp đổ chỉ là một tai nạn như những tai nạn xảy ra hằng ngày.
Theo cách trả lời của Chúa Giê-su, chúng ta có thể đoán câu hỏi trên môi các môn đệ. Câu này giống như chúng ta tự hỏi mỗi lần chúng ta chứng kiến những sự cố như thế: «Tôi có làm chi mà Chúa cho xảy ra cho tôi điều này, điều nọ ?» Đối với thánh sử Gio-an, chính câu hỏi của các môn đệ về đứa bé sinh ra bị mù mắt cũng như thế: «Thưa Thầy, ai đã phạm tội khiến người này sinh ra đã bị mù, anh ta hay cha mẹ anh ta?» (Ga 9, 2)
Đây là vấn đề muôn thuở, nguồn gốc của sự đau khổ, vấn đề chưa bao giờ được sáng tỏ! Trong Thánh Kinh, sách Gióp là sách đặt vấn đề ấy một cách cấp bách, sách nêu ra tất cả những lý do con người có thể tưởng tượng, từ khi thế gian là thế gian. Trong những lý do người thân cận ông Gióp đưa ra để giải thích các tai họa xảy ra cho ông, lý do thường nghe nhất, có lẽ là hình phạt do các tội lỗi của ông. Tôi vừa nói rõ «có lẽ» vì phần kết sách Gióp rất rõ ràng: Sự đau khổ không phải do từ các tội lỗi ! Hơn nữa, trong phần cuối của sách Gióp, chính Thiên Chúa nói. Ngài không đưa ra một giải thích nào hết mà tuyên bố tất cả các lý do con người tưởng tượng ra đều sai hết. Chúa chỉ đòi hỏi ông Gióp nhìn nhận hai điều: Thứ nhất việc quản lý các sự việc này không thuộc về ông và điều thứ hai là sống những gì xảy ra cho mình, không bao giờ mất lòng tin nơi Đấng Tạo Dựng.
Đứng trước sự ghê tởm của những người Ga-li-lê bị tàn sát, và tai nạn tháp Si-lô-ắc, Chúa Giê-su lần này cũng phải có lời giải đáp. Vấn đề đau khổ dĩ nhiên được đặt ra, và các môn đệ không tránh khỏi cám dỗ tìm cách trả lời: việc liên hệ đến tội lỗi dường như tự nhiên đến trong trí mọi người. Chúa Giê-su khẳng định: không có sự liên hệ nào giữa đau khổ và tội lỗi. Không, những người Ga-li-lê này không tội lỗi gì hơn những kẻ khác… không, mười tám nạn nhân tháp Si-lô-ắc không đáng tội gì hơn các dân chúng thành Giê-ru-sa-lem. Ở đây Chúa lấy lập trường giống hệt như trong sách Gióp.
Nhưng Chúa tiếp tục giảng và từ hai câu chuyện thời sự ấy, Ngài mời gọi các Tông Đồ hãy có sự trở lại thật sự. Bài dụ ngôn Cây Vả giúp họ hiểu thực chất là gì. Nơi đây chúng ta nhận thấy phong hóa thần linh khác với phong hóa thế tục! Theo quan điểm con người, cây vả không sinh hoa quả, làm cho đất nghèo đi, chỉ còn một điều là chặt nó! (Có thể nói, nếu ta là chúa, ta sẽ loại các người tội lỗi ra!). Nhưng tư tưởng của Thiên Chúa không phải tư tưởng của loài người: «23 Chẳng lẽ Ta lại vui thích vì kẻ gian ác phải chết … Ta lại không muốn cho nó từ bỏ đường lối của nó mà được sống sao?» (Ed 18, 23; 33, 11). Sự trở lại: Chúa Giê-su đòi hỏi các môn đệ phải cấp tốc thay đổi thái độ, đó là cách biểu tượng trong chúng ta một Thiên Chúa thưởng phạt.
Trái lại, khi trực diện với đau khổ phải nhớ lại rằng Chúa là «tình yêu và thương xót» và như trong bài Thánh Vịnh hôm nay, Ngài «từ bi nhân hậu», tức là lúc nào cũng quan tâm đến những đau khổ của chúng ta. Điều này có hai nghĩa. Thứ nhất, không phải Ngài gửi những đau khổ đến chúng ta, thứ hai là trong đau khổ Ngài luôn đồng hành với chúng ta. Sự trở lại Ngài mong muốn, phải chăng chỉ là điều sau đây: từ nay và mãi mãi hãy tin vào sự nhẫn nại và lòng từ bi vô tận của Thiên Chúa ? Một lần nữa, ở đây Chúa lặp lại kết luận sách Gióp: đừng tìm lý do của đau khổ, không phải vì tội lỗi hay bất cứ việc gì, nhưng hãy sống trong lòng cậy trông vào Thiên Chúa.
Vì thế hai câu: «nếu các ông không chịu sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết y như vậy» muốn nói: «Thế gian đi vào chỗ diệt vong vì không tin cậy vào Thiên Chúa». Lúc nào cũng thế, chúng ta như dân It-ra-en, thánh Phao-lô nhắc chúng ta trong Bài Đọc 2. Sự tự do cho chúng ta chọn lựa giữa tin vào Thiên Chúa và ngờ vực: chọn trông cậy tức là tin trọn đời Chúa là đấng từ bi nhân hậu. Việc hối cải chúng ta sẽ thay đổi bộ mặt của thế gian! Chúa Giê-su không muốn nói gì hơn khi Ngài tuyên bố: «Thời kỳ đã mãn, và Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần. Anh em hãy sám hối và tin vào Tin Mừng.» ( Mc 1, 15)
***