"Đời sống dân chúng đối với Mô-sê trong hoang địa được viết ra để răn bảo chúng ta."
Trích thư thứ nhất của Thánh Phaolô Tông đồ gửi tín hữu Côrintô.
1 Thưa anh em, tôi không muốn để anh em chẳng hay biết gì về việc này: là tất cả cha ông chúng ta đều được ở dưới cột mây, tất cả đều vượt qua Biển Đỏ.
2 Tất cả cùng được chịu phép rửa dưới đám mây và trong lòng biển, để theo ông Mô-sê.
3 Tất cả cùng ăn một thức ăn linh thiêng,
4 tất cả cùng uống một thức uống linh thiêng, vì họ cùng uống nước chảy ra từ tảng đá linh thiêng vẫn đi theo họ. Tảng đá ấy chính là Đức Ki-tô.
5 Nhưng phần đông họ không đẹp lòng Thiên Chúa, bằng chứng là họ đã quỵ ngã trong sa mạc.
6 Những sự việc ấy xảy ra để làm bài học, răn dạy chúng ta đừng chiều theo những dục vọng xấu xa như cha ông chúng ta.
10 Anh em đừng lẩm bẩm kêu trách, như một số trong nhóm họ đã lẩm bẩm kêu trách: họ đã chết bởi tay Thần Tru Diệt.
11 Những sự việc này xảy ra cho họ để làm bài học, và đã được chép lại để răn dạy chúng ta, là những người đang sống trong thời sau hết này.
12 Bởi vậy, ai tưởng mình đang đứng vững, thì hãy coi chừng kẻo ngã
Hình như cộng đồng Cô-rin-tô cũng không tránh khỏi bị cám dỗ. Trong những chương đầu bài thư thánh Phao-lô đề cập đến những trường hợp cụ thể. Có lẽ ngài có ngụ ý gì nên nói rõ : «9 Nào anh em chẳng biết rằng những kẻ bất chính sẽ không được Nước Thiên Chúa làm cơ nghiệp sao? Anh em đừng lầm. Những kẻ dâm đãng, thờ ngẫu tượng, ngoại tình, truỵ lạc, kê gian 10 những kẻ trộm cướp, tham lam, say sưa rượu chè, quen chửi bới, sẽ không được Nước Thiên Chúa làm cơ nghiệp» (1Cr 6, 9-10). Trong bài này có lời cảnh báo trước, ngài sẽ triển khai một đề tài rất nghiêm trọng. Thánh Phao-lô bắt đầu bằng một câu trịnh trọng: «1 Thưa anh em, tôi không muốn để anh em chẳng hay biết gì về việc này» và cuối bài bằng câu: «12 Bởi vậy, ai tưởng mình đang đứng vững, thì hãy coi chừng kẻo ngã»
Để minh chứng bài học về đức khiêm nhường, ngài đề nghị chúng ta đọc lại tất cả lịch sử It-ra-en trong thời Xuất Hành. Lịch sử ngập tràn ơn Chúa, mà cũng không kém có những nhập nhằng của con người: Chúa tỏ ra, như Ngài nói với Mô-sê… một Thiên Chúa trung tín, một Thiên Chúa luôn hiện diện giữa dân Ngài suốt hành trình đi tìm tự do, qua miền đất hoang mạc Si-nai. Để đáp lại, Ngài chỉ nhận toàn những bất trung: biết bao lần dân chúng phản nghịch lại Giao Ước.
Như thánh Phao-lô đề nghị, chúng ta duyệt lại những giai đoạn thời Xuất Hành, Từ khi chạy trốn, đến lúc bị chận trước Biển Đỏ, sách Xuất Hành ghi chép chính Chúa chỉ huy mọi sự. «21 ĐỨC CHÚA đi đằng trước họ: ban ngày thì ở trong cột mây để dẫn đường, ban đêm thì ở trong cột lửa để soi sáng, nên họ có thể đi cả ban ngày lẫn ban đêm. 22 Ban ngày cột mây đi trước dân không rời, ban đêm cột lửa cũng vậy» (Xh 13, 21-22). Nhưng ngay lần đóng trại dừng chân đầu tiên, dân chúng vừa thấy quân Ai-cập, quay lại phẫn nộ Mô-sê : «11 Họ nói với ông Mô-sê: "Bên Ai-cập không có đủ mồ chôn hay sao, mà ông lại đưa chúng tôi vào chết trong sa mạc? Ông làm gì chúng tôi vậy, khi ông đưa chúng tôi ra khỏi Ai-cập?» (Xh 14, 11)
Và cứ bao nhiêu chuyện ấy lặp lại mỗi khi gặp một khó khăn mới. Con đường đi tìm tự do gieo rắt bao nhiêu trắc trở, cám dỗ lòng dân quay về kiếp nô lệ. Chính là ý nghĩa của sứ điệp thánh Phao-lô hướng về tín hữu thành Cô-rin-tô. Có thể diễn tả như sau: «Chúa đã giải thoát anh em nhưng anh em có khuynh hướng muốn quay về con đường cũ, anh em không ý thức rằng cách hành xử như thế không khác gì làm nô lệ. Con đường của Đấng Ki-tô có vẻ khó khăn, nhưng anh em hãy vững tin, đó là con đường duy nhất giải thoát anh em.»
Giai đoạn kế tiếp của Xuất hành, là lúc vượt biển. Tình thế có vẻ tuyệt vọng: một đoàn người chạy trốn bị biển chặn lối, đàng sau họ, cả một quân đội khí cụ đầy đủ quyết bắt họ lại. Chính lúc ấy Chúa hành động: «19 Thiên sứ của Thiên Chúa đang đi trước hàng ngũ Ít-ra-en, lại rời chỗ mà xuống đi đàng sau họ. Cột mây bỏ phía trước mà đứng về phía sau, 20 chen vào giữa hàng ngũ Ai-cập và hàng ngũ Ít-ra-en. Bên kia, mây toả mịt mù, bên này, mây lại sáng soi đêm tối, khiến cho hai bên suốt đêm không xáp lại gần nhau được. 21 Ông Mô-sê giơ tay trên mặt biển, ĐỨC CHÚA cho một cơn gió đông thổi mạnh suốt đêm, dồn biển lại, khiến biển hoá thành đất khô cạn. Nước rẽ ra» ( Xh 14, 19-21)
Thế nhưng những thử thách vẫn chưa dứt, dân It-ra-en lại bao nhiêu lần bị cám dỗ tiếc nuối những thoải mái, sự an toàn lúc còn ở Ai-cập. Ở đây tự do thì có thật, nhưng trong sa mạc này thiếu thốn đủ bề, chỉ không thiếu những nguy cơ, cạm bẫy. Họ đói, Chúa ban bánh man-na; họ khát, Mô-sê cho nước trong mát chảy ra từ khe đá, thừa lệnh Thiên Chúa. Nhưng cứ trước mọi khó khăn, thay vì cậy trông, dù biết trước thế nào Chúa cũng sẽ can thiệp, dân chúng lại bắt đầu than vãn và phản nghịch.
Giai đoạn tiêu biểu nhất có thể tóm tắt vấn đề có lẽ là lúc thiếu nước trước tảng đá. Khi dân chúng khát, họ bắt đầu kết tội đổ lỗi Mô-sê, và đe dọa đem ông ra ném đá. Nhưng thực ra qua ông, họ đổ lỗi cho Thiên Chúa. «"Ông đưa chúng tôi ra khỏi Ai-cập để làm gì? Có phải là để cho (chúng) tôi, con cái (chúng) tôi, và súc vật của (chúng) tôi bị chết khát hay không?» (Xh 17, 3). Mô-sê mới đập gậy vào tảng đá cho nước chảy ra. Sau đó ông đặt tên giếng nước là «Ma-xa và Mơ-ri-va» có nghĩa là «thử thách và gây sự», ông nói: «vì con cái Ít-ra-en đã gây sự và thử thách ĐỨC CHÚA mà rằng: "Có ĐỨC CHÚA ở giữa chúng ta hay không?» (Xh 17, 3-7)
Dĩ nhiên các vấn đề đặt ra cho dân thành Cô-rin-tô không còn như thế nữa, nhưng có những thứ quân Ai-cập khác, những nô lệ khác. Đối với những Ki-tô hữu mới, có những chọn lựa khác nhân danh phép Rửa Tội của họ: có những hành động không nên tiếp tục. Và sự chọn lựa ấy có thể rất khó khăn. Ví dụ, chúng ta hãy tưởng tượng những yêu cầu các thành viên những lớp giáo lý thời ấy, nơi những tín hữu đầu tiên: Đòi hỏi họ từ bỏ cách sống, từ bỏ những quan hệ riêng của mình, nhiều khi phải từ bỏ cả nghề đang làm, thực hiện được như thế chỉ khi nào đặt hết tin tưởng vào Chúa Giê-su Ki-tô. Trong xã hội Cô-rin-tô lúc bấy giờ pha trộn nhiều tôn giáo và đặt biệt phái theo chủ nghĩa khoan hòa dễ dãi, sống tỏ ra công khai Ki-tô hữu không khác gì một hành động hết sức can đảm. Thế nhưng những gì điên rồ với loài người, lại là khôn ngoan đối với Thiên Chúa.
Không phải ngẫu nhiên trong Mùa Chay, Giáo Hội mời gọi chúng ta suy niệm về bài thánh thư này của thánh Phao-lô, chúng ta vừa thấy, ngài đòi hỏi hãy cố gắng và có lòng cậy trông vào Thiên Chúa.
***