BÀI ĐỌC 2 (1Cr1,22-25)
Chúng tôi lại rao giảng một Đấng Ki-tô bị đóng đinh,
điều mà người Do-thái coi là ô nhục không thể chấp nhận, và dân ngoại cho là điên rồ.
Thư thứ 1 Thánh Phao lô Tông đồ gửi tín hữu Côrintô
22Trong khi người Do-thái đòi hỏi những điềm thiêng dấu lạ, còn người Hy-lạp tìm kiếm lẽ khôn ngoan,
23 thì chúng tôi lại rao giảng một Đấng Ki-tô bị đóng đinh, điều mà người Do-thái coi là ô nhục không thể chấp nhận, và dân ngoại cho là điên rồ.
24 Nhưng đối với những ai được Thiên Chúa kêu gọi, dù là Do-thái hay Hy-lạp, Đấng ấy chính là Đức Ki-tô, sức mạnh và sự khôn ngoan của Thiên Chúa.
25 Vì cái điên rồ của Thiên Chúa còn hơn cái khôn ngoan của loài người, và cái yếu đuối của Thiên Chúa còn hơn cái mạnh mẽ của loài người.
Bài Thánh Kinh đáng kính hôm nay không có một vết nhăn già nua nào! Thật vậy chúng ta cảm thấy hoàn toàn bất lực khi muốn biện chứng cho đức tin chúng ta để thuyết phục một người nào. Thật nản chí ! Nếu người đối thoại với chúng ta không có đức tin, tất cả những lý lẽ của chúng ta dù có sắc bén đến đâu cũng không thể thuyết phục được. Trong bài đọc hôm nay, thánh Phao-lô nói: Vấn đề đó là vấn đề muôn thuở, và lại với đề tài này thì không lạ gì. Chương trình của Thiên Chúa vượt khỏi mọi lý lẽ của con người, hoàn toàn xa lạ với chúng ta, xa lạ đến nỗi có vẻ vô lý, không Lô-gic chút nào. Thánh Phao-lô bảo nên đề cập vấn đề bằng cách khác : không phải chỗ của chúng ta là bảo Chúa nên làm cách nào để cứu nhân loại. Chúng ta chỉ có thể tìm hiểu Chúa như thế nào, để học hỏi thay vì tìm cách dạy Ngài.
Thánh Phao-lô có hai ví dụ trước mắt: Người Do Thái và người Hy-lạp: Người Do Thái biết trước Nước Trời sẽ thể hiện như thế nào, đấng Mê-si-a sẽ đến như thế nào: người Do-thái đòi hỏi những điềm thiêng dấu lạ( câu22), thế mà Chúa không trả lời theo chiều hướng của họ… tức là Chúa đối với họ Chúa không phải là đấng Mê-si-a. Còn những người ngoại đạo Do Thái, như thánh Phao-lô nói: « còn người Hy-lạp tìm kiếm lẽ khôn ngoan ». Thế nhưng triết lý của người Hy-lạp không thể đồng tình với đấng Giê-su xứ Na-da-rét và hành động của Ngài. Như thế không cần phải thảo luận. Tại A-tê-na không ai nghe thêm những chuyện mà họ gọi là chuyện tầm phào của thánh Phao-lô ! Cuối cùng thánh Phao-lô kết luận rằng mọi người đều chống lại chương trình của Chúa. Tất cả bị mù lòa bởi chính những xác tín của mình.
Nhưng những ai, như thánh nhân và nhiều người chấp nhận nghe những lời thuyết giáo đó và trở nên có đức tin, nhìn ra mãnh lực của những lời này : Thánh Phao-lô trước hơn ai hết đã bắt đầu bác đi với tất cả sức lực mình, với tất cả đức tin của mình, những lời thuyết giáo quá đáng ngược lại về đấng Giê-su thành Na-da-ret. Nói về những người có đức tin, thánh Phao-lô gọi là những ai được Thiên Chúa kêu gọi, Ngài muốn nói đức tin là một ơn gọi của Thiên Chúa, hay hơn thế nữa là một ân huệ của Chúa. Họ chỉ có thể tuyên xưng điều mà họ cho là một sự thật không thể chối cãi được, mặc dù thật kỳ lạ: chúng tôi lại rao giảng một Đấng Ki-tô bị đóng đinh. Thật vậy đối với người Do-Thái cũng như người Hy-lạp, thập giá vừa là một điều ô nhục vừa là điên rồ. Đấng Ki-tô bị đóng đinh, điều mà người Do-thái coi là ô nhục không thể chấp nhận, và dân ngoại cho là điên rồ.
Ô nhục theo nghĩa gốc có ý nói là điều gì làm cho vấp ngã, như hòn đá trên đường. Không phải lỗi ở người Do Thái vì họ đòi một dấu chỉ nơi đấng Mê-sia. Tất cả Cựu ước đều hứa rằng khi đấng Mê-si-a đến phải có những dấu chỉ chính xác (Phục hưng đời vua Đa-vít trên ngai Giê-ru-sa-lem và thiết lập một nền hòa bình toàn diện và vĩnh cửu). Về điều này, Chúa Giê-su làm họ thất vọng thật !
Điều quan trọng hơn thế nữa, Ngài chết bị đóng đinh trên thập giá. Sách Đệ nhị Luật nói rằng:« Khi một người có tội đáng phải án chết đã bị xử tử, và anh (em) đã treo nó lên cây,23 thì xác nó không được để qua đêm trên cây, nhưng anh (em) phải chôn ngay hôm ấy, vì người bị treo là đồ bị Thiên Chúa nguyền rủa. Anh (em) không được làm cho đất của anh (em) ra ô uế, đất mà ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), ban cho anh (em) làm gia nghiệp »( Đnl 21, 22-23)
Đối với những người Do Thái đã hành quyết đấng Giê-su, câu này của sách Đệ Nhị Luật đã làm họ an tâm : Đấng Giê-su đã chết vì đã phạm tội (như sách Đnl nói) vì ông phạm sự thánh vì tự xưng mình là Mê-si-a, mà không phải là đấng Mê-si-a. Hơn nữa bao nhiêu lần ông không tuân theo luật Sa-bát. Đóng đinh ông vì phạm tội, biến ông thành một người bị nguyền rủa, vậy thì ông không thể là đấng Mê-si-a. Tất cả những điều đó thật hữu lý.
Những Ki-tô hữu trả lời lại rằng : Ngài không chết vì tội lỗi vì Ngài không bao giờ phạm tội. (Thế nhưng sách Đệ Nhị Luật xác định là một người tội lỗi) nhưng Ngài chấp nhận đau khổ để mở lòng chúng ta cho tình yêu không thể tin được của Thiên Chúa dành cho nhân loại. Ngài không phải người bị nguyền rủa của sách Đệ nhị Luật. Ngài là người Tôi Trung của tiên tri I-sa-i-a. Thánh Phao-lô tỏ ra ở đây rất quen thuộc các sách của Tiên-tri I-sa-i-a, gọi là “bài ca Người Tôi Trung Đau Khổ”( Is 50 và 52-53):
“11 Nhờ nỗi thống khổ của mình, người sẽ nhìn thấy ánh sáng và được mãn nguyện. Vì đã nếm mùi đau khổ, người công chính, tôi trung của Ta, sẽ làm cho muôn người nên công chính và sẽ gánh lấy tội lỗi của họ.
12 Vì thế, Ta sẽ ban cho nó muôn người làm gia sản, và cùng với những bậc anh hùng hào kiệt, nó sẽ được chia chiến lợi phẩm, bởi vì nó đã hiến thân chịu chết, đã bị liệt vào hàng tội nhân; nhưng thực ra, nó đã mang lấy tội muôn người và can thiệp cho những kẻ tội lỗi.( Is 53,11-12)
Các « Bài ca Người Tôi Trung » thật sự thuộc về Cựu Ước. : Đối với vài nguồn Thần học, đây là những lời tiên báo về đấng Mê-si-a, nhưng với những nét quá độc đáo, nhiều khi vì thế làm cho người ta có khuynh hướng quên lãng đi. Dĩ nhiên, đối với các người có đức tin, sau khi Chúa Phục sinh, đọc lại các bài này người ta thấy các bài ấy đầy ánh sáng. Cũng vì lẽ đó có nhiều tàn dư của những lời này trong các sách Tân Ước.
Còn đối với những ai cho rằng phương cách của Chúa không thích hợp với lý lẽ loài người, thánh Phao-lô chỉ có một câu trả lời, cũng trong thư thứ nhất cho dân thành Cô-rin-tô : « 18 Đừng ai tự lừa dối mình. Nếu trong anh em có ai tự cho mình là khôn ngoan theo thói đời, thì hãy trở nên như điên rồ, để được khôn ngoan thật.19 Vì sự khôn ngoan đời này là sự điên rồ trước mặt Thiên Chúa »( 1Cr 3, 18-19a)
Chúa Giê-su cũng đã nói
« "Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn.26 Vâng, lạy Cha, vì đó là điều đẹp ý Cha »( Mt 11,25)
Chúng ta chỉ biết trao những chứng tá đức tin chúng ta không có lời gì bào chữa : tất cả những lý luận đẹp đẽ của chúng ta không bao giờ dẫn một ai đến với đức tin. Trước mầu nhiệm của Chúa mặc khải, trong dung nhan hoàn toàn biến dạng của đấng Ki-tô treo trên thánh giá giữa hai tên trộm cướp, tất cả những lâu đài trí thức của chúng ta sẽ sụp đổ như cái lâu đài làm bằng những lá bài. Những người giảng đạo tầm thường như chúng ta nên an tâm …khi chúng ta cố gắng hết sức mình để thuyết phục một ai về đức tin của chúng ta, đừng lo lắng về sự yếu kém của chúng ta ! Nó nằm trong cấu trúc tư tưởng của chúng ta rồi, vì chúng ta không thể thấu hiểu mầu nhiệm ấy của Thiên Chúa. Không phải không có lý do gì mà giữa Thánh Lễ, chính lúc đọc kinh Vượt Qua, Chủ tế đọc « Đây là mầu nhiệm đức tin »
***
PHÚC ÂM (Ga2,13-25)
"Các ông cứ phá huỷ Đền Thờ này đi; nội ba ngày, tôi sẽ xây dựng lại."
Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo Thánh Gio-an
13 Gần đến lễ Vượt Qua của người Do-thái, Đức Giê-su lên thành Giê-ru-sa-lem.
14 Người thấy trong Đền Thờ có những kẻ bán chiên, bò, bồ câu, và những người đang ngồi đổi tiền.
15 Người liền lấy dây làm roi mà xua đuổi tất cả bọn họ cùng với chiên bò ra khỏi Đền Thờ; còn tiền của những người đổi bạc, Người đổ tung ra, và lật nhào bàn ghế của họ.
16 Người nói với những kẻ bán bồ câu: "Đem tất cả những thứ này ra khỏi đây, đừng biến nhà Cha tôi thành nơi buôn bán."
17 Các môn đệ của Người nhớ lại lời đã chép trong Kinh Thánh: Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà tôi đây sẽ phải thiệt thân.
18 Người Do-thái hỏi Đức Giê-su: "Ông lấy dấu lạ nào chứng tỏ cho chúng tôi thấy là ông có quyền làm như thế? "
19 Đức Giê-su đáp: "Các ông cứ phá huỷ Đền Thờ này đi; nội ba ngày, tôi sẽ xây dựng lại."
20 Người Do-thái nói: "Đền Thờ này phải mất bốn mươi sáu năm mới xây xong, thế mà nội trong ba ngày ông xây lại được sao? "
21 Nhưng Đền Thờ Đức Giê-su muốn nói ở đây là chính thân thể Người.
22 Vậy, khi Người từ cõi chết trỗi dậy, các môn đệ nhớ lại Người đã nói điều đó, Họ tin vào Kinh Thánh và lời Đức Giê-su đã nói.
23 Trong lúc Đức Giê-su ở Giê-ru-sa-lem vào dịp lễ Vượt Qua, có nhiều kẻ tin vào danh Người bởi đã chứng kiến các dấu lạ Người làm.
24 Nhưng chính Đức Giê-su không tin họ, vì Người biết họ hết thảy,
25 và không cần ai làm chứng về con người. Quả thật, chính Người biết có gì trong lòng con người.
Đúng đấy. Thái độ của người thợ mộc thành Na-da-rét thật kỳ lạ. Từ mấy thế kỷ rồi, trước đền thờ đã có những lái buôn đến bày bán gia súc. Người hành hương từ xa đến Giê-ru-sa-lem có thể mua súc vật để tế lễ toàn thiêu. Còn những người đổi tiền cũng rất cần : dưới thời đô hộ của Rô-ma, đồng tiền có hình nổi của hoàng đế không xứng để tặng vào quỹ quyên tiền trong Đền ! Còn trong thành phố thì chỉ xài bằng đồng tiền ấy. Vì thế khi đến Đền Thờ thì đổi ra tiền Do-thái. Thế thì Chúa Giê-su làm sao thế ?. Cũng như thường lệ, Ngài hành động trước, rồi mới giải thích sau, nhưng ít ai hiểu gì, hay không hiểu chi hết. Sau này người ta mới hiểu :
« 22 Vậy, khi Người từ cõi chết trỗi dậy, các môn đệ nhớ lại Người đã nói điều đó, Họ tin vào Kinh Thánh và lời Đức Giê-su đã nói. ». Tuy thế, không phải mọi người đã hiểu.
Lúc bấy giờ, hành động mãnh liệt của Chúa Giê-su xảy ra rất bất ngờ, lời Ngài còn hơn thế nữa ! Nói về Đền thờ, Ngài còn dám cho là Nhà Cha Ta. Và những lời khiển trách những lái buôn («đừng biến nhà Cha tôi thành nơi buôn bán » ) giống như Ngài là một Ngôn Sứ. Tiên tri Giê-rê-mi-a đã từng nói :
«11 Phải chăng các ngươi coi nhà này, coi nơi danh Ta được kêu khấn là hang trộm cướp sao? Ta, Ta thấy rõ hết » (Gm 7,11).
Hơn thế nữa, Ngài tự cho mình là Đấng Mê-si-a, vì tiên tri Da-ca-ri-a đã tiên báo :
« Ngày ấy, sẽ không còn lái buôn trong Nhà ĐỨC CHÚA các đạo binh nữa » ( Dcr 14 20b)
Đứng trước sự đòi hỏi ấy, có hai thái độ có thể : hoặc chú ý lắng tai nghe để hiểu ( đó là cách các môn đệ làm ) hoặc sửa người tự phụ này, người Mê-si-a giả mạo này ( đó là thái độ của những người thánh Gio-an gọi là Do-thái). Trên thực tế họ đều là Do-thái, nhưng có kẻ đã biết các hành động của Chúa Giê-su : Họ đã gặp Ngài trên sông Gio-đan lúc chịu phép Rửa, được nghe những lời chứng từ của Gio-an Tẩy Giả, và nhất là đã cùng dự tiệc cưới Ca-na với Ngài. Họ đã chứng kiến phép lạ đầu tiên của Chúa. Đây là thánh sử Gio-an viết thế nào đoạn cuối của tiệc cưới Ca-na :
« 11 Đức Giê-su đã làm dấu lạ đầu tiên này tại Ca-na miền Ga-li-lê và bày tỏ vinh quang của Người »( Ga 2,11)
Sau đó tất cả ở lại cùng Chúa vài hôm tại Ca-phác-na-um, và đây họ trở về Giê-ru-sa-lem dự Lễ Vượt Qua.
Thế là trong bầu khí chuẩn bị Lễ Vượt Qua ấy, họ đã cảm thấy trước, cũng như từ lâu nay, nhưng một cách lờ mờ Chúa Giê-su chính là đấng Mê-si-a. Họ cùng Ngài tiến về Giê-ru-sa-lem. Liền khi ấy họ nhận ra qua thái độ của Ngài một cử chỉ của một tiên tri và làm cho họ nhớ lại ngay câu Thánh-vịnh 69 (68) « 10 Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà con phải thiệt thân » ( Tv 69,10), là lời than của kẻ bị bách hại vì đức tin :
«8 Âu cũng vì Ngài, mà con bị người đời thoá mạ, chịu nhuốc nhơ phủ lấp mặt mày.
9 Anh em nhà kể con như người dưng nước lã, hàng máu mủ xem con bằng khách lạ mà thôi.
10 Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà con phải thiệt thân. Lời kẻ thoá mạ Ngài, này chính con hứng chịu » ( Tv 69, 8-10)
Thế nhưng chúng ta chú ý rằng lời Tv nói như chuyện đã qua,
« 10 Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà con phải thiệt thân »
Trong lúc thánh sử Gio-an nói như chuyện sắp xảy tới :
« Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà tôi đây sẽ phải thiệt thân »
Đây là cách tuyên báo sự bách hại đang chờ Ngài và hơn nữa đã bắt đầu rồi ! Chúng ta đang mới đọc phần đầu của Tin Mừng theo thánh Gio-an, nhưng vụ án Giê-su đã khởi đầu phác thảo.
Các người mà thánh sử Gio-an gọi là người Do-thái không có cái nhìn thiện cảm như các môn đệ Ngài. Đối với họ, đây chỉ là một người dân Ga-li-lê tầm thường ( Mà đã là dân Ga-li-lê có ai tốt đâu ?), thế mà dám chỉ trích sinh hoạt bình thường của Đền thánh. Phải công nhận là công bằng thôi : họ đòi chứng minh là cũng phải : "Ông lấy dấu lạ nào chứng tỏ cho chúng tôi thấy là ông có quyền làm như thế? ".
Câu trả lời của Chúa thật sáng ngời cho những ai có đức tin sau Phục sinh :« "Các ông cứ phá huỷ Đền Thờ này đi; nội ba ngày, tôi sẽ xây dựng lại."
Thế nhưng lúc đó là điều rối beng :« "Đền Thờ này phải mất bốn mươi sáu năm mới xây xong, thế mà nội trong ba ngày ông xây lại được sao? "
Đúng lý ra thì họ không nói sai : làm sao một người có thể thực hiện công trình như thế ! Không thể trong ba ngày, không thể trong bốn mươi sáu năm mà cũng không thể cả một đời người !
Hơn nữa khi người Do Thái nói bốn mươi sáu năm là không phải xây dựng từ đầu, chưa có gì hết ! Đó là chỉ nói thời gian trùng tu ngôi đền của vua Hê-rô-đê mà thôi. Sự thật đền thờ bị vua Na-bu-cô-đô-nô-so phá tan tành năm 587 trước TC, được xây cất lại hoàn toàn sau khi lưu đày về và được khánh thành năm 515. Được gọi là Đền thứ hai. Sử gia Flavius Josephe thuật lại rằng vua Hê-rô-đê bắt đầu cho xây lại lớn hơn và khởi động công trình tu trang ngôi đền năm 19 trước TC và bài này có lẽ xảy ra năm 27 thời đại chúng ta. Đền thờ tuyệt vời này – ngày nay được mọi người tôn trọng vì là một dấu chỉ của sự hiện diện Thiên Chúa giữa dân Người –Ngôi đền này không chờ gì nơi Người Thợ Mộc thành Na-da-rét.Chuyện ba ngày của ông quá ngắn…
Tuy vậy…đối với một người Do Thái quen đọc Lời Chúa, ba ngày là con số gặp luôn : đó là thời gian thường để chuẩn bị gặp gỡ Thiên Chúa. Điều này được thấy ví dụ như trong sách Xuất Hành. Mà sách Xuất Hành thì dân Do Thái chắc chắn thuộc như trên đầu năm ngón tay! Đúng đấy, thế nhưng…đó là cách nói các ngôn sứ, bí ẩn, tượng trưng…Song Ngài dĩ nhiên đâu phải là ngôn sứ !
Tất cả vấn đề là ở đây, theo thánh sử Gio-an, sở dĩ Ngài miêu tả sự kiện Đền Thánh trong phần đầu của Tin Mừng, trong lúc ba thánh sử kia trong phần cuối, có thể để cảnh báo chúng ta : Có những nguyên lý tiên nghiệm, làm cho Chúa không nói ra. Các môn đệ theo Chúa từng bước nhưng chưa thấu được những tiên nghiệm ấy và chỉ từ từ khám phá ra. Trái ngược lại những người chống đối, tự giam mình với những xác tín của mình. Cũng vì lẽ đó họ đánh mất đi một Mặc Khải tuyệt vời mà họ hằng chờ đợi trong lòng : Sự hiện diện của Chúa không ở giữa những công trình xây dựng bằng đá, nhưng chính trong lòng nhân loại, trong thánh thể Chúa Phục sinh.
***
Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: Sách L’ intelligence des Ecritures Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân
Hiệu đính: Phêrô Nguyễn Thế Hoằng